پیشگیری اجتماعی از جرایم امنیتی ــ سایبری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استاد

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه اصفهان

چکیده

گسترش و نفوذ فناوری های اطلاعات و ارتباطات و در پی آن پدیدار شدن فضای سایبر، تغییرات اساسی را در تمامی ابعاد زندگی آدمی از جمله امنیتِ ملی جوامع ایجاد کرده است. فضای مجازی با برخورداری از ویژگی های منحصر به ‌فرد، با توسل به فناوری تبادل اطلاعات امنیت ملی را با چالش های جدید و جدی مواجه کرده است که صیانت از آن به شیوه سنتی دشوار و ناکافی‌ است. هرچند مقابله کیفری در خصوص این جرایم اجتناب ناپذیر است، با توجه به واکنشی بودن این اقدام و اتخاذ آن پس از ارتکاب، نمی توان آثار سوء این جرایم را خنثی کرد. از این رو لازم است اقداماتی را مورد تحقیق قرار داد که به جای واکنش به این جرایم، از وقوع آنها پیشگیری کند. با توجه به ایرادات پیشگیری وضعی که به کلی مانع از ارتکاب جرایم نمی‌شود سیاست جنایی پیشگیرانه، بتواند راهبرد مؤثرتری برای مقابله با این تهدیدات نوین به شمار رود. این مقاله با روش توصیفی ــ تحلیلی ضمن شناسایی مفهوم و مصادیق جرایم امنیتی ـ سایبری به بررسی برنامه‌های پیشگیرانه اجتماعی جهت رویارویی با جرایم سایبری علیه امنیت ملی می‌پردازد و بدون آن که تأثیر سایر اقدامات پیشگیرانه را بکلی نفی کند، برنامه‌های پیشگیرانه اجتماعی را پیشنهاد و آثار مثبت آنها را معرفی می‌کند. در این میان می‌توان به برنامه‌های خانواده‌مدار، تدابیر آموزشی ـ سایبری، بالا بردن سواد رسانه‌ای، تنظیم کدهای رفتاری، اطلاع‌رسانی و اطلاع‌گیری، توجه به حکمرانی خوب و شاخص‌های آن، مشارکت و اجماع‌گری، ارتقای پاسخگویی و شفافیت، فرهنگ‌سازی و تولید رسانه‌ای اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Social Prevention of Cyber-security Crimes

نویسنده [English]

  • Zolfaghar Davoodi 2
2 M.A in Criminal Law and Criminology
چکیده [English]

The expansion and influence of ICTs and the subsequent emergence of cyber space has made fundamental changes in all aspects of human life, including the national security of societies. Cyberspace with its unique features by the means of information exchange technology had put challenges to national security whose protection is traditionally difficult and inadequate. Although criminal proceedings against these crimes are inevitable, given the reactivity of this act and its adoption after the offense, it cannot undermine the harmful effects of these crimes. Instead, it seems that preventive criminal policy, in the form of social prevention can be considered as the most effective strategy to deal with these new threats. This article by a descriptive analytical method, identifies cybercrime crimes and examines social prevention programs for dealing with cybercrime against national security. The outcome of this study is to identify and validate the implementation of this preventive model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • cyber space
  • social prevention
  • cyber security crime
  • codes of conducts
  • Good Governance
  1. آقابخشی، علی (1363). فرهنگ علوم سیاسی: انگلیسی ـ فارسی، تهران: انتشارات بهرنگ.
  2. ابراهیمی، شهرام (1391). جرم­شناسی پیشگیری از جرم، ج 1، چ اول، تهران: میزان.
  3. بهره‌مند، حمید؛ کوره‌پز، حسین‌محمد؛ سلیمی، احسان (1393). «راهبردهای وضعی پیشگیری از جرایم سایبری»، آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش 7.
  4. پاکزاد، بتول (1388). تروریسم سایبری، رسالۀ نامۀ دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
  5. تقی‌زاده، عباس (۱۳۹۱). ارتقای سواد رسانه‌ای زمینۀ کاهش آسیب‌های اجتماعی نوپدید فضای مجازی، نخستین کنگرۀ ملی فضای مجازی و آسیب‌های اجتماعی نوپدید، تهران: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، http://www. civilica. com/Paper-NOPADID01-NOPADID01_030. html
  6. جلالی فراهانی، امیرحسین (1384). پیشگیری از جرایم رایانه­ای، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‎شناسی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  7. جلالی فراهانی، امیرحسین؛ باقری اصل، رضا (1386). «پیشگیری اجتماعی از جرائم و انحرافات سایبری»، مجلۀ مجلس و پژوهش، سال چهاردهم، ش 55.
  8. ------------------------------------ (1387). «پیشگیری اجتماعی از جرائم و انحرافات سایبری راهکاری اصولی برای نهادینه‌سازی اخلاق سایبری»، فصلنامۀ ره‌آورد نور، پاییز، سال هفتم، ش 24.
  9. جلالی فراهانی، امیرحسین (1385). «تروریسم سایبری»، فصلنامۀ فقه و حقوق، ش 10.
  10. جوان جعفری، عبدالرضا؛ سیدزاده ثانی، سید مهدی (1391). رهنمودهای عملی پیشگیری از جرم، چ اول، تهران: میزان.
  11. حسن‌زاده، محمد؛ جهانگیری، نرگس (1390). امنیت اطلاعات: از آگاهی تا آموزش، چ اول، تهران: نشر کتابدار.
  12. حسن بیگی، ابراهیم (1384). حقوق و امنیت در فضای سایبر، چ اول، تهران: مؤسسۀ فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
  13. خلیلی پور رکن‌آبادی، علی؛ نورعلی وند، یاسر (1391). «تهدیدات سایبری و تأثیر آن بر امنیت ملی»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی، سال پانزدهم، ش دوم.
  14. خبرگزاری فارس، کد خبر 94898، تاریخ انتشار، ۲۰ بهمن ۱۳۹۴
  15. خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، کد خبر ۴۲۶۷۵۰، 08 بهمن ۱۳۹۴
  16. دزیانی، محمدحسن (1376). جرایم کامپیوتری، ج 2، چ اول، سازمان مدیریت و برنامه‎ریزی، دبیرخانۀ شورای عالی انفورماتیک کشور.
  17. دباغ، سروش؛ نفری، ندا (1388). «تبیین مفهوم خوبی در حکمرانی خوب»، نشریۀ مدیریت دولتی، دورۀ اول، ش 3.
  18. رضوی فرد، بهزاد؛ کوره‌پز، حسین محمد (1394). «راهبردهای پیشگیرانۀ آموزشی آگاهی ساز: ضرورتی پیش روی برنامه‌های کنترل انحرافات سایبری»، فصلنامۀ کارآگاه، دورۀ دوم، سال هشتم، ش 32.
  19. روزنا و سینگ (1391). فناوری اطلاعات و سیاست جهانی، ترجمۀ احمد سلطانی‌نژاد و احمد محقر، چ اول، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  20. رضاعلی، لنی (1390). «بازشناسی و تحلیل پدیدۀ تروریسم»، فصلنامۀ مطالعات سیاسی، سال سوم، ش 12.
  21. رهامی، محسن؛ پرویزی، سیروس (1391). «جاسوسی رایانه‌ای در حقوق ایران و وضعیت بین‌المللی آن»، فصلنامۀ حقوق، دورۀ 42، ش 3.
  22. صدر توحیدخانه، محمد (1383). «کدهای باستانی و قداست بخشی به آنها»، مجلۀ حقوقی دادگستری، ش 47.
  23. عالی‌پور، حسن (1387). توازن میان امنیت ملی و آزادی‌های فردی در مقابله با جرایم تروریستی، رسالۀ دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، تهران.
  24. ------------ (1392). بزه‌های امنیتی سایبری، جزوۀ حقوق جزای اختصاصی کارشناسی‌ارشد (درآمد بزه‌های رایانه‌ای)، دانشگاه اصفهان.
  25. ------------ (1393). حقوق کیفری فناوری اطلاعات، چ سوم، تهران: خرسندی.
  26. کاری یو، روبر (1381). «مداخلۀ روان‌شناختی- اجتماعی زودرس در پیشگیری از رفتارهای مجرمانه»، ترجمۀ علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، مجلۀ تحقیقات حقوقی، ش 36-35.
  27. مؤسسۀ فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران (1391). امنیت و جنگ سایبر (1) (ویژۀ مفاهیم و مبانی)، چ اول، ابرار معاصر ایران.
  28. منفرد، محبوبه؛ جلالی فراهانی، امیرحسین (1391). «کدهای رفتاری و پیشگیری از بزهکاری»، پژوهشنامۀ حقوق کیفری، سال سوم، ش 2.
  29. ماه پیشانیان، مهسا (1390). «فضای سایبر و شیوه‌های نوین درگیری ایالات متحدۀ آمریکا با جمهوری اسلامی ایران»، نامۀ پژوهش فرهنگی، سال دوازدهم، ش 13.
  30. محمدنسل، غلامرضا (1393). کلیات پیشگیری از جرم، چ اول، تهران: میزان.
  31. ----------------- (1395). حقوق جزای اختصاصی؛ جرایم رایانه‌ای در ایران، چ دوم، تهران: میزان.
  32. منفرد، محبوبه (1391). پیشگیری از جرایم رایانه‌ای از گذر کدهای رفتاری رایانه‌ای، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، مؤسسۀ آموزش عالی شهید اشرفی اصفهانی.
  33. نجفی­ابرندآبادی، علی‌حسین (1391). جرم­شناسی (پیشگیری)، تهیه­کننده محمدعلی بابایی، در مجموعه تقریرات، به کوشش شهرام ابراهیمی، ویراست ششم.
  34. نمک‌دوست تهرانی، حسن (1383). آزادی اطلاعات و حق دسترسی؛ بنیان دمکراسی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  35. یزدانی زنور، هرمز (1388). «بررسی نقش شفافیت در تحقق حکمرانی مطلوب»، حقوق عمومی، ش 5.

36. Gilling, D. (1997). Crime prevention : theory, policy and practice. London: UCL Press.

37. Grant, H. (2015). Social crime prevention in the developing world: exploring the role of police in crime prevention. Switzerland: Springer.

38. Hill, J. & Marion, N. (2016). Introduction to cybercrime: computer crimes, laws, and policing in the 21st century. Santa Barbara, CA: Praeger.

39. Nimda top of 2001 malware list. (2002). Computer Fraud & Security, 2002 (1) , p.20.

40. Dashora, K. (2011) , Cyber Crime in the Society: Problems and Preventions, Journal of  Alternative Perspectives in the Social Sciences, Vol 3, No 1, 240-259

41. Ratcliffe, J.H. (2003) 'Intelligence‐led policing', Trends and Issues in Crime and Criminal Justice, 248, p. 6.

42. Scheb, J. and Scheb, J. (2011). Criminal law and procedure. Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning.

43. Von Solms, R. and Van Niekerk, J. (2013). From information security to cyber security. Computers & Security, 38, pp.97-102.

44. Welsh, B. (2007). Evidence-based crime prevention: scientific basis, trends, results and implications for Canada. Ottawa: National Crime Prevention Centre.

45. http://www.rcmp-grc.gc.ca/to-ot/tis-set/cyber-tips-conseils-eng.htm

46. http://www.ircert.com/aboutus.htm

47.https://esfahan.ict.gov.ir/fa/hozahayfaliat/fanavari/apa-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8% B2-%D8%A2%D9%BE%D8%A7

48. http://www.fbi.gov/cyberinvest/protect_online.htm

49. http://www.cyberpolice.ir/page/2551