رویکرد جرم‌شناسانه به وظیفه‌ها و اختیارهای «بازپرس» در فرآیند کیفری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

در قانون آیین دادرسی کیفری 1392 وظایف و اختیارهای بازپرس در یافته‌های جرم‌شناسانه نیز ریشه دارد. بازپرس باید در پرتو یافته‌های جرم‌شناسی نظری به شناسایی عوامل جرم‌زا و بررسی پیامدهای تصمیم‌های قضایی و بر اساس آموزه‌های جرم‌شناسی کاربردی به پیشگیری از جرم، بازپروری مجرمان، بازدارندگی، توان‌گیری، برقراری سازش میان بزهکاران و بزه‌دیدگان مبادرت ورزد. بر این اساس، بازپرس هنگام تصمیم‌گیری در زمینۀ احضار، دستگیری، قرارهای تأمین کیفری، زداینده‌های تعقیب، به‌کارگیری دادرسی فناورانه، تشکیل پروندۀ شخصیت برای بزهکاران، حمایت از بزه‌دیدگان، گواهان و آگاهان جرم باید به بنیان و پیامدهای جرم‌شناسانه آن توجه کند. بنابراین بازپرس باید با یافته‌های جرم‌شناسانۀ آشنا و بهره‌مند از زیرساخت‌های لازم برای استفادۀ نظام‌مند از اختیارهای برخوردار شود. در این نوشتار، رویکرد جرم‌شناسی نظری و جرم‌شناسی کاربردی به وظایف و اختیارهای بازپرس در فرایند کیفری بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Criminological Approach to the Duties and Powers of the "Investigator" in the Criminal Process

نویسنده [English]

  • AmirHassan Niazpour
َAssociate Professor, Departement of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In the Criminal Procedure act of 2012, in addition to the usual duties and powers for the investigator, this judicial officer is also assigned to carry out a series of actions that are rooted in criminological findings. A number of these duties and powers entrusted to the investigator, based on theoretical criminology teachings and other categories, have gained a normative aspect based on the findings of applied criminology. In the light of the theoretical findings, the investigator should identify criminal factors and examine the consequences of judicial decisions. Based on practical teachings, this agent should take steps in the direction of crime prevention and rehabilitation of criminals. To play this role, investigators should be familiarized with criminological findings, the importance of paying attention to criminological aspects, actions and decisions in the criminal process, and how to act to prevent crime and rehabilitate criminals. In this article, the duties and powers of the investigator are examined in the light of the findings of (a) theoretical criminology and (b) applied criminology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • investigator
  • criminology
  • criminal justice
  • crime prevention
  • rehabilitation of criminals
  1. منابع

    الف) فارسی

    1. آقامیرسلیم، مرضیه (1390). جایگاه پروندۀ شخصیت در نظام کیفری ایران و کانادا. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
    2. آقایی جنت‌مکان، حسین (1401). حقوق دادرسی عادلانه و منصفانه (دادگرانه)، چ اول، تهران: جنگل.
    3. بابایی، محمدعلی (1390). جرم‌شناسی بالینی. چ دوم، تهران: میزان.
    4. باقری‌نژاد، زینب (1395). حمایت از شهود (در حقوق ایران، فرانسه و اسناد بین‌المللی). چ اول، تهران: خرسندی.
    5. پاک‌نهاد، امیر (1399). دانشنامۀ جرم‌شناسی نظری. چ اول، تهران: میزان.
    6. خالقی، علی (1394). آیین دادرسی کیفری. ج1، چ بیست‌وچهارم، تهران: شهر دانش.
    7. رستمی، هادی (1401). آیین دادرسی کیفری چاپ دوم، ، تهران: میزان.
    8. رستمی تبریزی، سمیاء؛ محتشمی، ندا (1392). نظریۀ تعامل‌گرایی و تحلیل انتقادی آن». مجلۀ مطالعات حقوقی، (2).
    9. زراعت، عباس (1393). آیین دادرسی کیفری ایران (با تکیه بر اصول و قواعد). چ دوم، تهران: دانش‌پذیر.
    10. شاملو، باقر؛ گوزلی، مهدی (1390). «پروندۀ شخصیت در حقوق کیفری ایران و فرانسه». مجلۀ آموزه‌های حقوق کیفری، (2).
    11. صفاری، علی (1382). «مبانی نظری پیشگیری از وقوع جرم». مجلۀ تحقیقات حقوقی، (33 و 34).
    12. گسن، ریموند (1370). مقدمه‌ای بر جرم‌شناسی. چ اول، ترجمۀ مهدی کی‌نیا، ناشر مترجم.
    13. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1383). تعامل جرم‌شناسی و حقوق کیفری، دیباچه در: سوتیل، کیت و دیگران، شناخت جرم‌شناسی، ترجمۀ امیر روح‌الله صدیق بطحایی، چ اول، تهران: دادگستر.
    14. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین؛ هاشم‌بیگی، حمید (1392). دانشنامۀ جرم‌شناسی. چ دوم، تهران: کتابخانۀ گنج دانش.
    15. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1391). تقریرات مباحثی در علوم جنایی. به کوشش شهرام ابراهیمی، ویراست هفتم.
    16. نوبهار، رحیم (1390). اصل کاربرد کمینۀ حقوق کیفری. مجلۀ آموزه‌های حقوق کیفری، (1).
    17. نورایی، حسنا؛ نیازپور، امیرحسن (1403). عدالت تحولی: مبانی و جلوه‌ها. مجلۀ پژوهش‌های حقوقی، (59).

     

    ب) انگلیسی

    1. Chataway, M., & Hart, Timothy, C. (2017). “Crime Prevention and Reduction Programs: How does knowing about community initiatives moderate attitudes towards criminal victimization?”. Australian and New Zealand, Journal of criminology, (91).
    2. Homel, R. (2021). “Developmental Crime Prevention in the Twenty-first Century”. Journal of Developmental and Life-Course Criminology, Vol. Springer.
    3. Howells, K., & Day, A. (1999). “The rehabilitation of offenders”. Australian institute of criminology, (112).
    4. Liebling, A, Maruna,S and McAra, (2023). The Oxford Handbook of criminology, Oxford publishers.
    5. Nocella, A. (2011). “An overview of the History and Theory of Transformative Justice”. Peace and Conflict Review Journal, (6).
    6. Papacek, P. (2018). Etiology of Domestic Violence. www.researchgate.net.
    7. Triplett, R., & Upton, L.(2015). Labeling Theory: past, present and future. In: Piquero, A.R., The Handbook of Criminological Theory, BMCC Publisher.