چارچوب نظری جرائم دولتی شرکتی در پرتو جرم‌شناسی انتقادی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

2 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

چکیده

رابطة میان دولت‌ها و شرکت‌ها برای تحقق اهدافی مانند رفاه، پیشرفت همگانی و حمایت از محیط زیست اگرچه بسیار حیاتی، بدیهی و ساده می‌نمایاند، جرم‌شناسان انتقادی از این گزاره به ظاهر ساده، حقایق پیچیده‌ای را برملا می‌کنند و پرده‌هایی را که آسیب دولت‌ها و شرکت‌ها را مخفی کرده‌اند، کنار می‌زنند. مجموعه ملاحظات نظری این حوزه تحت چارچوب جرائم دولتی شرکتی حاصل تلاش‌های منتقدان برای بررسی آن دسته از رفتارهایی است که زیر سایة همکاری دولت‌ها و شرکت‌ها به ما و از جمله محیط زیست آسیب می‌زند و در عین حال به اندازه‌ای عادی به‌حساب می‌آید که تصور مجرمانه بودن آنها غیرممکن به‌نظر می‌رسد. این مقاله با بررسی چارچوب نظری جامع جرائم دولتیِ شرکتی، این مسئله را به بحث می‌گذارد که چه بسترهایی می‌تواند امکان همکاری مجرمانة این نهادها را محقق سازد و دولت‌ها چگونه می‌توانند با شرکت‌ها در این مسیر آسیب‌زا، با آنها همراه شوند. با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی این نتیجه به‌دست آمد که نئولیبرالیسم با ایدة انباشت سرمایه میان دولت‌ها و شرکت‌ها پیوندی ناگسستنی برقرار کرده است و بدین‌سان، دولت‌ها از طریق سازوکار مقررات‌زدایی و مقررات‌گذاری، تمام کوشش خود را برای حذف موانع احتمالی موجود بر سر راه شرکت‌ها صرف می‌کنند تا شانه به شانه شرکت‌ها مدیریت سرمایه را بر عهده گیرند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Theoretical Framework of State-Corporate Crimes in light of Critical Criminology

نویسندگان [English]

  • Azade Sadeghi 1
  • Mohammad Hosein Masroor 2
1 Assistant Professor, Criminal Law and Criminology, Faculty of Law & Political Science, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
2 MA. Student, Criminal Law & Criminology, Faculty of Law & Political Science, University of Mazandaran, Babolsar, Iran.
چکیده [English]

The nexus among states and corporations to fulfill welfare, collective progress, environmental protection and so on seems vital and inevitable which we can’t regard in other ways. But critical criminologists reveal complicated facts of this proposition which seems easy and they reveal any facts about damaging which comes from states and corporations and also reveal any states responsibility which they were inconsiderate about it. The theoretical considerations in this field, under the framework of state-corporate crimes, stem from the critics' efforts to examine those behaviors that, in the shadow of cooperation between states and corporations, harm us and our environment, yet are considered so normal that the idea of their criminality seems impossible. By examining the theoretical framework of state-corporate crimes, the article discusses which environment or environments can enable the criminal cooperation of these institutions and how states can jointly operate with corporations in a harmful manner. Using a descriptive-analytical method, the article concludes that neoliberalism, with the idea of capital accumulation between states and corporations, establishes an inseparable link. Thus, through the mechanisms of deregulation and regulation, states exert all their efforts to remove obstacles that may arise for corporations, and in this way, they manage capital side by side with corporations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • State-corporate crimes
  • Neoliberalism
  • Capital
  • Deregulation
  • Regulation

مراجع

  1. منابع

    الف) فارسی

    1. آشوری، داریوش (1401). دانشنامة سیاسی (فرهنگ اصطلاحات و مکتب‌های سیاسی).
      چ سی‌ودوم، تهران: مروارید.
    2. حاجی بیگی، سحر؛ عالی‌پور، حسن؛ پاکزاد، بتول (۱۴۰۲). «رابطة استناد در جرائم زیست‌محیطی در پرتو عاریتی‌سازی مسئولیت کیفری؛ چالش‌ها و رهیافت‌ها». مجلة پژوهش‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، ۱۱(۲۱).

    3.      دانش ناری، حمیدرضا (۱۴۰۱). «پیشگیری از جرائم شرکتی در پرتو الگوی مدیریت فرهنگ سازمانی». فصلنامة علمی دیدگاه‌های حقوق قضائی، ۲۷(۹۸)، ۲۳۵-۲۵۵.

    4.       دانش ناری، حمیدرضا؛ عباسی مرویان، فوژان (۱۴۰۲). «ارزیابی حالت خطرناک شرکت‌ها در پرتو مدل فرهنگ سازمانی شاین مطالعة موردی مؤسسة مالی اعتباری ثامن‌الحجج». فصلنامة تعالی حقوق، ۱۴(۱)، ۳-۳۶.

    1. دکسردی، والتر اس. (1392). جرم‌شناسی انتقادی معاصر. ترجمة مهرداد رایجیان اصلی و حمیدرضا دانش‌ناری، چ اول، تهران: دادگستر.
    2. سندل، مایکل (1400). لیبرالیسم و محدودیت‌های عدالت. ترجمة حسن افشار، چ سوم، تهران: نشر مرکز.

    7.     شاملو، باقر؛ دانش ناری، حمیدرضا (۱۳۹۷). «رابطة دوسویة ارزش‌ها و پیش‌فرض‌های شرکتی و فرهنگ سازمانی جرم‌زا». مجلة حقوقی دادگستری، ۸۲(۱۰۲)، ۵۵-۷۹.

    1. شمس، عبدالحمید (1372). «اثرات خصوصی‌سازی و مقررات زدایی»، فصلنامة دانش مدیریت، 22(1)، 42-49.
    2. شیرعلی، اسماعیل (1399). «سیاست‌های تعدیل ساختاری در دولت سازندگی و شاخص‌های فلاکت اقتصادی در ایران». ماهنامة جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 3(3)، 189-214.
    3. شیری، عباس (۱۳۹۹). بررسی ابعاد سیاست‌گذاری جرم دولتی در ایران». فصلنامة سیاست‌گذاری عمومی، ۶(۴)، ۱۹۳-۲۰۹.
    4. شیری، عباس؛ جعفرپور صادق، الهام (۱۴۰۰). گونه‌شناسی جرائم دولتی مبتنی بر قوانین غیرقانونی و فاقد مشروعیت، مجلة مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، ۵۱(۲)، ۳۴۵-۳۷۱.

    12.      صادق‌نژاد نائینی، مجید (۱۳۹۶)، تحلیل جرائم شرکتی در پرتو نظام‌های اقتصادی». مجلة حقوقی دادگستری، ۸۱(۹۹)، ۲۰۱-۲۲۷.

    1. عبداللهی، افشین؛ فرازمهر، جواد (۱۳۹۸). امکان اعمال ضمانت‌اجراهای کیفری در مورد اشخاص حقوقی حقوق عمومی». فصلنامة پژوهش حقوق کیفری، 7(۲۶)،۲۵۱-۲۸۴.
    2. غلامی دون، حسین؛ کسائی، الهه سادات (1400). «رویکردی جرم‌شناختی به چالش‌های نظام سیاسی اقتصادی نئولیبرال با نگاهی به شرایط کرونایی»، پژوهش‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، 9(17)، 127-151.

    15.      غلامی، حسین؛ غلامی، نبی‌اله (۱۳۹۹). جرم حکومتی؛ رویکردی نوین در تحلیل آسیب‌های اجتماعی (مورد مطالعه؛ کودکان خیابانی شهر تهران)». فصلنامة مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، ۹(۲)، ۴۹۷-۵۱۸.

    16.           قورچی بیگی، مجید (۱۳۹۸). «تحلیل کیفی از بزهکاری یقه‌سفیدها: فهم زمینه‌ها و انگیزه‌ها». فصلنامة مسائل اجتماعی ایران، ۱۰(۱)، ۲۱۷-۲۳۸.

    1. مهرا، نسرین؛ پروینی، مهدی (۱۳۹۶). «اقتصاد سیاسی بزهکاری دولت در نظام اقتدارگرای فراگیر». ۲۰(۸۰)، ۱۱۳-۱۳۳.

    18.      میرمجیدی، سپیده؛ حبیب‌زاده، محمدجعفر؛ فرجیها، محمد؛ امیدی، جلیل (۱۳۹۵). «تحلیل برساخت‌گرایانه فرایند جرم‌انگاری در ایران بر اساس نظریة واقعیت اجتماعی جرم». ۲۴(۱۴)، ۱۴۵-۱۷۲.

    1. ناظمی‌پور، محمد؛ رایجیان اصلی، مهرداد؛ محمودی جانکی، فیروز؛ الهی منش، محمدرضا (۱۴۰۱). «رویکرد آسیب اجتماعی‌شناسی به جرم محکومیت و کاربست پاسخ‌گذاری به آن». مجلة پژوهش‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، ۱۰(۲۰)، ۳۴۷-۳۹۰.
    2. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (۱۳۹۰). از جرم‌شناسی تا آسیب اجتماعی‌شناسی مجله تحقیقات حقوقی (یادنامۀ شادروان دکتر رضا نوربها)، ضمیمه شماره ۵۶.
    3. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین؛ گلدوزیان، حسین (1397). «جرم‌شناسی پست‌مدرن و رویکرد آن به جرم و علت‌شناسی جنایی». فصلنامة پژوهش حقوق کیفری، 6(23)، 9-46.
    4. نجفی‌ابرندآبادی، علی‌حسین؛ هاشم بیگی، حمید (1397). دانشنامة جرم‌شناسی. چ پنجم، تهران: گنج دانش.

    ب) انگلیسی

    1. Bernal, C., Forero, A., & Rivera, I. (2014). State-corporate crime and social harm in the Spanish crisis. State Crime J., 3, 220.
    2. Bernat, I., & Whyte, D. (2019). State-Corporate Crimes. The Handbook of White-Collar Crime, 127-138.
    3. Bittle, S. (2020). In the land of corporate impunity: corporate killing law in the United States. Journal of White Collar and Corporate Crime, 1(2), 131-139.
    4. Braithwaite, J. (2020). Regulatory mix, collective efficacy, and crimes of the powerful. Journal of White Collar and Corporate Crime, 1(1), 62-71.
    5. Burns, R. (2015). Corporate crimes and the problems of enforcement. In The Routledge international handbook of the crimes of the powerful(pp. 157-171). Routledge.
    6. Ciocchini, P., & Greener, J. (2023). Regimes of extreme permission in Southeast Asia: Theorizing state-corporate crime in the global south. The British Journal of Criminology, 63(5), 1309-1326.
    7. Epstein, G. A. (2005). Financialization and the world economy, Edward Elagr.
    8. Finley, L., & Esposito, L. (2014). “Digital blackwater": The National Security Administration, telecommunications companies and state-corporate crime. State Crime J., 3, 182.
    9. Friedrichs, D. O. (2015). Crimes of the powerful and the definition of crime. In The Routledge international handbook of the crimes of the powerful(pp. 39-49). Routledge.
    10. Friedrichs, D. O., & Rothe, D. L. (2014). State-corporate crime and major financial institutions: Interrogating an absence. State Crime Journal, 3(2), 146-162.
    11. Friedrichs, D. O., & Rothe, D. L. (2020). Regulatory rollback and white-collar crime in the era of trump: The challenges of perspective. Journal of White Collar and Corporate Crime, 1(2), 95-102.
    12. Hiller, P. (2005). Korruption und Netzwerke. Konfusionen im Schema von Organisation und Gesellschaft, 26(1), 57-78. https://doi.org/doi:10.1515/zfrs-2005-0104
    13. Kramer, R. C. (2016). State crime, the prophetic voice and public criminology activism. Critical Criminology, 24, 519-532.
    14. Kramer, R. C., Michalowski, R. J., & Kauzlarich, D. (2002). The origins and development of the concept and theory of state-corporate crime. Crime & delinquency, 48(2), 263-282.
    15. Lasslett, K. (2010). Scientific Method and the Crimes of the Powerful. Critical Criminology, 18, 211-228.
    16. MacManus, T. (2016). The denial industry: Public relations, ‘crisis management’and corporate crime. The International Journal of Human Rights, 20(6), 785-797.
    17. Michalowski, R. (2020). The necropolitics of regulation. Journal of White Collar and Corporate Crime, 1(2), 83-85.
    18. Michalowski, R., & Brown, M. (2020). Poisoning for profit: Regulatory rollbacks, public health, and state-facilitated corporate crime. Journal of White Collar and Corporate Crime, 1(2), 113-122.
    19. Nash, B. (2017). Dawn I. Rothe and David Kauzlarich, Crimes of the powerful: An introduction.
    20. Pons-Hernández, M. (2022). Power (ful) connections: Exploring the revolving doors phenomenon as a form of state-corporate crime. Critical Criminology, 30(2), 305-320.
    21. Rothe, D. L. (2020). Moving beyond abstract typologies? Overview of state and state-corporate crime. Journal of White Collar and Corporate Crime, 1(1), 7-15.
    22. Ruggiero, V. (2015). Justifying the crimes of the powerful. In The Routledge international handbook of the crimes of the powerful(pp. 62-72). Routledge.
    23. Snider, L. (2020). Beyond Trump: Neoliberal capitalism and the abolition of corporate crime. Journal of White Collar and Corporate Crime, 1(2), 86-94.
    24. Tombs, S., & Whyte, D. (2003). Unmasking the Crimes of the Powerful. Critical criminology, 11(3), 217-236.
    25. Tombs, S., & Whyte, D. (2020). The shifting imaginaries of corporate crime. Journal of white collar and corporate crime, 1(1), 16-23.
    26. Whyte, D. (2014). Regimes of permission and state-corporate crime. State Crime J., 3, 237.
    27. Whyte, D. (2016). It’s common sense, stupid! Corporate crime and techniques of neutralization in the automobile industry. Crime, Law and Social Change, 66, 165-181.
مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی
دوره 54، شماره 1
آذر 1403
صفحه 240-209

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار