از «توسعه به مثابۀ آزادی» تا «قانون به مثابۀ توسعه»:‏ بررسی جرم «اخلال در نظام تولیدی کشور» از منظر پایبندی گفتمان ‏تقنینی و قضایی به «محافظت از مالکیت خصوصی»‏

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

پژوهشکدۀ مطالعات سیاسی و روابط بین الملل و حقوق، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.‏

10.22059/jqclcs.2023.93786

چکیده

ذیل گفتمان «قانون و توسعه»، طیف گسترده­ای از مطالعات، رویکردها و تحلیل­ها به بحث گذاشته می­شود. اقتضائات یک نظام عدالت کیفریِ توسعه­محور بر پایه­یِ مفهوم «توسعه به مثابه آزادی» و با تأکید بر آزادی اقتصادی، یکی از آنهاست که کمتر بدان پرداخته شده است.
چگونه با فهم «توسعه به مثابه آزادی»، می­توان به «قانون به مثابه توسعه» رسید؛ یعنی برای رسیدن به توسعه در معنای «فرایند گسترش آزادی­های اساسی متعلق به مردم و حذف ناآزادی­های موجود»، نه تنها قانون، امری مهم و گریزناپذیر است، بلکه اصلاحات حقوقی و از جمله اصلاح نظام عدالت کیفری به خودیِ خود یک هدف از توسعه می­باشد.
عملکرد نظام قانون­گذاریِ کیفری و قضایی ایران از حیث یکی از مهم­ترین نماگرهای حاکمیت قانون یعنی «محافظت از مالکیت خصوصی» با تأکید بر جرم اخلال در نظام تولیدی کشور با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و مطالعه پرونده­های مربوطه در مجتمع تخصصی ویژه رسیدگی به جرایم اقتصادی، به بحث گذاشته شده است.
یکی از اقسام پنچ­گانه آزادی در این نظریه، آزادی اقتصادی، و یکی از مهم­ترین شاخص­های آن، حاکمیت قانون است. تفسیر قضایی از حیث لزوم احترام به قراردادها و پایبندی به محافظت از حقوق مالکیت، محل نقد است؛ زیرا با تحمیل محدودیت­های اجباری نسبت به معاملات و فعالیت­های مشروع اقتصادی تولیدکنندگان و جرم پنداشتن آنها؛ در عمل فرصت­های توسعه در صنعت پتروشیمی را با چالش­های جدی مواجه می­سازد، آن­هم در شرایطی که این معاملات با هدف استمرار در تولید و نه کسب سود و اخلال در نظام تولیدی کشور انجام می­پذیرد.
انجام اصلاحات بر مدار الزامات تولید و توسعه اقتصادی؛ ضرورتی گریزناپذیر است.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

From "Development as Freedom" to "Law as Development":‎ Investigating the Crime of "Disrupting the Production System ‎of the Country" from the Perspective of Adherence to the ‎Legislative and Judicial Discourse to "Protection of Private ‎Property"‎

نویسنده [English]

  • Sepideh Mirmajidi
Institute of Humanities and Cultural Studies, Tehran, Iran.‎
چکیده [English]

A wide range of studies, approaches and analyzes are discussed under the discourse of "law and development". The requirements of a development-oriented criminal justice system based on the concept of "development as freedom" and with an emphasis on economic freedom, is one of them that has been less discussed.
This article aims to show how can we reach "law as development" by understanding "development as freedom". That is, in order to achieve development in the sense of "the process of expanding basic freedoms belonging to people and removing obstacles of freedoms, not only the law is important and inevitable, but also legal reforms, including the reform of the criminal justice system, is a goal of development in itself."
In this article, the performance of Iran's  judicial and criminal legislative system is examined in terms of one of the most important indicators of the rule of law, i.e. "protection of private property", emphasizing the crime of disrupting the country's production system as the main issue. this issue was investigated in a descriptive-analytical way and by studying the related cases in the specialized complex for handling economic crimes.
One of the five types of freedom in the theory of  development as freedom, is economic freedom, and one of its most important indicators is the rule of law. Results show that the judicial interpretation sometimes imposes mandatory restrictions on the transactions and economic activities of producers and considering them as crimes; In a situation where it is currently being done with the aim of continuing production and not making profit and disrupting the production system of the country.
      in terms of the need to respect contracts and adhere to the security of property rights, reforms from the point of view of production and economic development requirements, are necessary. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic freedom
  • disrupting of the production system
  • development
  • ‎‏ ‏rule of law
  • ‎‏ ‏law
  • private property.‎

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. 1. آشوری، محمد و میرزایی، اسدالله (1392). حقوق کیفری و توسعۀ اقتصادی-صنعتی. دانشنامۀ حقوق و سیاست، 2(9)، 57-86.
    2. جعفری صمیمی، احمد و آملی دیوا، کبری (1388). بررسی رابطۀ آزادی‌سازی اقتصادی با کارآیی دولت در کشورهای منطقۀ خاورمیانه و شمال آفریقا. پژوهشنامۀ اقتصادی، 4(10)، 15-37.
    3. حسینی، سید عقیل و مسعودی، سید اسماعیل (1397). تحلیل و نقد اندیشه‌های آمارتیاسن در باب توسعه. پژوهشنامۀ انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، 6(18)، 103-125.
    4. حیدری، حسن و علی‌نژاد، رقیه (1393). بررسی تأثیر متغیر نهادی حاکمیت قانون بر رشد اقتصادی در هشت کشور بزرگ اسلامی. دوفصلنامۀ دانشنامۀ حقوق اقتصادی، 5(21)، 98-120.
    5. دادگر، یدالله و ندیری، محمد (1393). تأثیر نهادهای حقوق مالکیت و نهادهای قراردادی بر رشد اقتصادی با تأکید بر ایران. فصلنامۀ سیاست‌های راهبردی و کلان، 7(2)، 1-21.
    6. روستایی حسین‌آبادی، یاسر و گرجی ازندریانی، علی‌اکبر (1396). وظایف دولت در طراحی شهری با توجه به نظریۀ توسعۀ انسانی آمارتیاسن. مدیریت شهری، 46، 131-140.
    7. روستایی حسین‌آبادی، یاسر و گرجی ازندریانی، علی اکبر (1397). توسعۀ انسانی، دولت و سیاست‌های سرمایه‌گذاری. فصلنامۀ دانش سرمایه‌گذاری، 25(7)، 179-188.
    8. سن، آمارتیاکومار (1401). توسعه یعنی آزادی، ترجمۀ نوری نائینی، محمدسعید؛ چ دوازدهم، تهران: نی.
    9. شیرزادی، رضا (1388). نقد و بررسی کتاب: آمارتیاسن، توسعه به‌مثابۀ آزادی. فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، 9، 269-276.
    10. متوسلی، محمود؛ سیف، الله‌مراد و مهاجرانی، میرسید (1392). توسعۀ بومی، تغییری ضروری و بنیادین. فصلنامۀ برنامه‌ریزی و بودجه، 18(3)، 133-160.
    11. ملائی، مریم؛ پروائی هره دشت، شیوا و رحیمی، کاظم (1395). در باب چیستی توسعۀ. راهبرد توسعه، 48، 7-23.
    12. منصوری، سید امین و افقه، سید مرتضی (1396). بررسی اثرهای متقابل آزادی و حکمرانی بر توسعۀ انسانی (رویکرد داده‌های تابلویی در دورۀ 1995-2015). فصلنامۀ مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 2(7)، 135-155.
    13. میرآخور، عباس و عسکری، حسین (1394). اسلام و مسیر توسعۀ اقتصادی. ترجمۀ باقری دولت‌آبادی، علی، قم: دانشگاه مفید
    14. میرویسی، نیک (1394). توسعۀ انسانی و عدالت جنسیتی در رویکرد قابلیتی آمارتیاسن. فصلنامۀ مطالعات میان- رشته‌ای در علوم انسانی، 4(7)، 47-72.

    ب) انگلیسی

    1. Davis, K. E., & Trebilcock, M. (2008). The Relationship between Law and Development: OptimistsVersus Skeptics. NewYork University Law and Economics Working Papers. Paper 133.
    2. Davis, K. , & Trebilcock, M. J.(1999). What Role Do Legal Institutions Play in Development?. prepare d for the International Monetary Fund’s Conference on Second Generation Reforms.
    3. Freeman, M. A. (1994). Women, law, and land at the local level: Claiming women’s human rights in domestic legal systems. 16 Human Rights Quarterly
    4. Lee, Y.-S. (2017). General Theory of Law and Development. Cornell International Law Journal, 50(3), 415-471
    5. Mota Prado, M. (2016). The Past and Future of Law and Development. The University of Toronto Law Journal, 66)3(,1-20
    6. Rodrik, D. (2000). Institutions for High-Quality Growth: What They Are and How to Acquire Them. 35 STUD. COMP. INT’L DEV, 1-31
    7. Stephen Haggard et al., (2008). The Rule of Law and Economic Development. in: 29 Annual Review of Political Science, 11, 205-234
    8. Vaughn, K. (1978). John Locke and the Labor Theory of Value. Journal of Libertarian Studies, 2(4), 311-326, Archived from the original (PDF) on 19 October 2011. Retrieved 13 August 2011.
مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی
دوره 52، شماره 2
اسفند 1401
صفحه 343-317

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار