مسئله مندی حق بر سلامت جسمانی زندانیان؟ تحلیل انتقادی گفتمان مقامهای عدالت کیفری ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکترای حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

10.22059/jqclcs.2023.352307.1804

چکیده

محرومیت افراد از آزادی به حکم قانون، برانگیزندة این تعهد برای دولت­ها است که سلامت جسمانی آنان را با فراهم آوردن امکانات و مراقبت­های پزشکیِ هم­تراز با استانداردهای پذیرفته­شدة درمانی برای دیگر افراد جامعه، تضمین کنند. این حقِ زندانیان در اسناد متعدد بین­المللی مورد تأیید قرار گرفته است و امروزه در همة نظام­های داخلی نیز دست­کم در سطح قانونگذاری مورد پذیرش قرار گرفته است. مقالة حاضرتلاش می­کند تا ضمن مقایسه تطبیقی قوانین و مقررات نظام عدالت کیفری ایران با اسناد بین­المللی در خصوص حق برسلامت جسمانی زندانیان، گفتمان مقام­های عدالت کیفری ایران را نیز در خصوص 8 مورد از پرونده‌هایی که حسب اظهارنظرهای رسمی، عامل بیماری موجبِ مرگ افرادی در زندان بوده است، مورد تحلیل انتقادی قرار داده و به این پرسش پاسخ دهد که پدیدة مرگ در زندان آن­گاه که در نتیجة بیماری زندانیان رخ می ­دهد، تا چه میزان به عنوان یک «مسئله» برای مقام­های نظام عدالت کیفری ایران مطرح بوده است. به‏رغم شناسایی حق بر سلامت و مراقبت­های پزشکی محکومان به حبس در نظام عدالت کیفری ایران، بررسی اسناد و گزارش­های رسمی از پرونده­ های مربوط به این حق زندانیان نشان می­دهد که دسترسی افراد بازداشت­ شده یا زندانی به مراقبت‌های پزشکی در عمل کمتر از میزان پذیرفته‌شده در آیین­نامه­ ها و قوانین مرتبط است. علاوه بر این، تحلیل گفتمان مقام­های رسمی حکایت از این موضوع دارد که در نگاه آنان به خطر افتادن حق بر سلامت جسمانی زندانیان، مسئولیتی برای مدیران و کارکنان زندان در پی ندارد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

problematization of prisoners' right to physical health? critical discourse analysis of criminal justice system' authorities of Iran.

نویسنده [English]

  • Mahdi Gholampour
Assistant Professor, Faculty of law/ Tarbiat modares Uiversity
چکیده [English]

Depriving people of their freedom according to the law motivates the obligation for governments to guarantee their physical health by providing facilities and medical care at par with the accepted standards of treatment for other members of the society. This right of prisoners has been confirmed in many international documents and today it has been accepted in all domestic systems at least at the legislative level.
The article tries to compare the laws and regulations of Iranian criminal justice system with international documents regarding the right to the physical health of prisoners, as well as the discourse of Iranian criminal justice authorities regarding 8 cases that according to official comments, Illness has caused the death of people in prison. This article attempts to critically analyze and answer the question that to what extent the phenomenon of death in prison as a result of prisoners' illness is a "problem" for Iran criminal justice authorities?
Despite the recognition of the right to health and medical care of prisoners in Iranian criminal justice system, the review of documents and official reports of the cases related to this right of prisoners shows that the access of detained or imprisoned people to health care in practice is less than the amount accepted in related regulations and laws. In addition, the analysis of the discourse of the officials indicates that in their view, jeopardizing the right to the physical health of the prisoners does not entail any responsibility for the managers and staff of the prison.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Prisoners' Right to Health
  • Deprivation of Treatment
  • Illness
  • Death in Prison
  • Critical Discourse Analysis

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. آلتوسر، لویی (1396). ایدئولوژی و سازوبرگهای ایدئولوژیک دولت، ترجمه روزبه صدرآرا، تهران: نشر چشمه.
    2. ابراهیمی، شهرام (1398). «مدیریت زندان در سنجة موازیی حداقل سازمان ملل دربارة رفتار با زندانیان» در «دایره‌المعارف علوم جنایی (کتاب چهارم - علوم جنایی تجربی)»، زیر نظر علی­حسین نجفی ابرندآبادی، تهران: نشر میزان.
    3. ایستون، سوزان (1394). اصول و رویه عملی حقوق زندانیان، ترجمه فراز شهلایی، تهران: نگاه بینه.
    4. دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد برای همکاری با کانون بین­المللی وکلا (1388). حقوق بشر در دستگاه قضایی، ترجمه نوری نشاط، خبیری، کابک و روا­ن­بد، امین، سازمان دفاع از قربانیان خشونت، تهران: سازمان دفاع از قربانیان خشونت.
    5. جهانگیری، جهانگیر؛ بندرریگی­زاده، علی (1392). «زبان، قدرت و ایدئولوژی در رویکردِ «انتقادیِ» نورمن فرکلاف به تحلیلِ گفتمان»، پژوهش سیاست نظری، دوره8، شماره 14، پاییز و زمستان، (82-57).
    6. رضایی­پناه، امیر؛ شوکتی مقرب، سمیه (1397). تحلیل گفتمان سیاسی (گردآوری و ترجمه)، تهران: انتشارات تیسا.
    7. سلطانی، سیدعلی­اصغر(1400). قدرت،گفتمان و زبان، سازوکارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی، تهران: نشر نی.
    8. غلامپور، مهدی؛ فرجیها، محمد (1399). «تبیین نظری پدیده مرگ در زندان در بستر عدالت کیفری تطبیقی»، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 11، (شماره 2)، پاییز و زمستان، (714-687).
    9. فرکلاف، نرمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمه فاطمه شایسته پیران و همکاران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ها.
    10. کلانتری، عبدالحسین (1390). گفتمان از سه منظر زبان­شناختی، فلسفی و جامعه­شناختی، تهران: جامعه­شناسان.
    11. وایت، رایت؛ هینس، فیونا (1382). درآمدی بر جرم و جرم­شناسی، ترجمه میرروح­الله صدیق بطحایی اصل، تهران: دادگستر.
    12. محمدپور، احمد (1400)، ضد روش (زمینه­های فلسفی و رویه­های عملی در روش­شناسی کیفی)، تهران، لوگوس.
    13. ون دایک، تئون ای (1382). مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان کاوی انتقادی، ترجمه پیروز ایزدی و همکاران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ها.
    14. یورگنسن، ماریان؛ فیلیپس، لوئیز (1393). نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمة هادی جلیلی، چاپ چهارم، نشر نی.

     

    ب) انگلیسی

    1. Amnesty International (2016) Health Taken Hostage, Cruel denial of medical care in IRAN’s prisons
    2. Cohen, S. (1993). Human rights and crimes of the state: The culture of denial. Australian & New Zealand Journal of Criminology, 26(2), 97-115.
    3. Coyle, A. (2008). The treatment of prisoners: international standards and case law. Legal and criminological Pcychology, 13(2), 219-230
    4. Dubler, N. N. (1998). The collision of confinement and care: End-of-life care in prison and jails. The journal of law, Medicine & Ethics 26(2), 149-156
    5. Einat, T., Parchev, O., Litvin, A., Michaeli, N., & Zelikovitz, G. (2016). Who Knows Who Cares for Me: C’est La Vie: Abuse of Israeli and Palestinian Prisoners’ Human and Medical Rights—A Foucaultian Perspective. The Prison Journal, 96(2), 167-190
    6. Fairclough, Norman. Language and power. Routledge, 2013.
    7. Fazel, S., & Benning, R. (2006). Natural deaths in male prisoners: a 20-year mortality study. The European Journal of Public Health, 16(4), 441-444.
    8. HRC, View of 26 March 2002, Comm. 763/1997, para 9.2 (Lantsova v. Russia)
    9. Graham, A. (2003). Post-prison mortality: unnatural death among people released from Victorian prisons between January 1990 and December 1999. Australian & New Zealand journal of criminology, 36(1), 94-108.
    10. Lines, R. (2008). The right to health of prisoners in international human rights law. International Journal of prisoner Health, 4(1), 3-53
    11. McKinnon, I., & Grubin, D. (2010). Health Screening in police custody. Journal of forensic and legal medicine, 17(4), 209-212
    12. Sharkey, L. (2010). Does overcrowding in prisons exacerbate the risk of suicide among women prisoners?. The Howard Journal of Criminal Justice, 49(2), 111-124. P. 116
    13. Van Kempen, P. H. (2008). Positive obligations to ensure the human rights of prisoners: Safety, healthcare, conjugal visits and the possibility of founding a family under the ICCPR, the ECHR, the ACHR and the AfChHPR.
    14. Vaughn, M. S., & Collns, S. C. (2004). Medical malpractice in correctional facilities: State tort remedies for inappropriate and inadequate health care administered to prisoners. The prison Journal, 84(4), 505-534, p. 528
    15. Weatherhead, K. (2003). Cruel but not unusual punishment: the failure to provide adequate medical to female prisoners in the United states. Health Matrix, 13, 429- 472.

     

    - اسناد بین المللی

    1. Basic principles for the treatment of prisoners
    2. International covenant on civil and political rights
    3. The UN Principles of Medical Ethics
    4. United Nations Standards Minimum Rules for the Treatment of Prisoners (the nelson Mandela Rules). 17 December 2015

     

    -گزارش­ها و اطلاعیه ­ها

    1. 1. مصاحبه محمدتقی عباس‌‌پور، فرماندار بابل و دکتر احمد محمدپور، رئیس مرکز فوریت‌‌های پزشکی بابل در مورد علت فوت محمود طالبی،rokna.net، 25/2/1396
    2. مصاحبه جلال میرزایی، نماینده ایلام در مجلس شورای اسلامی در مورد علت فوت طالب بساطی،www.isna.ir،
    3. مصاحبه سرهنگ عبدالله منتظری، فرمانده انتظامی شهرستان چالوس در مورد یک متهم بازداشتی (علی پولادی)،www.mizanonline

    4.گزارش پزشکی قانونی در مورد علت فوت عبدالرحمننارویی،www.mizanonline.com

    1. مصاحبه دادستان قم در مورد علت فوت وحید صیاد نصیری،www.mashreghnews.ir
    2. اطلاعیه اداره زندان‌های تهران درباره مرگ «ساسان نیک نفس»،www.isna.ir
    3. اطلاعیه اداره‌کل زندان‌های تهران در پی درگذشت بکتاش آبتین،www.isna.ir
    4. توضیح پلیس در مورد فوت مهرداد طالشی در زندان، www.entekhab.ir

     

    - سایت­ها و خبرگزاری­ها

    1. https://isna.ir
    2. ilna.ir
    3. irna.ir
    4. farsnews.com
    5. mizanonline.com
    6. iribnews.ir
    7. https://donya-e-eqtesad.com
    8. Etemadonline.ir
    9. etemad.ir
    10. sharghdaily.ir
    11. iran-news-paper.com
    12. aftabnews.ir
    13. salamatnews.com

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار