ابهام در قوانین کیفری با رویکردی زبان شناسی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانش آموختۀ دکترای حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، فارس، ایران

چکیده

 
پژوهش حاضر بر پایۀ ساخت زبانی با رویکردی معناشناسی- نحو به بررسی گونه‌های عدم ‌تعین در قوانین کیفری می‌پردازد. عدم ‌تعین در جمله ناشی از دلالت چندگانة زبانیاست. بر این اساس ابتدا به بررسی دلالت چندگانه و سپس نتیجة حاصل از آن یعنی ابهام در دو سطح واژگانی و نحوی و زیرگروه‌های هر کدام با تمرکز بر واژگان و جملات قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری به‌عنوان پیکرة داده‌ها پرداخته شده است. این پژوهش با نگاهی نو و با روشی توصیفی-تحلیلی نشان می‌دهد که در سطح چندمعنایی واژگانی: فنی و تخصصی بودن زبان، به‌کارگیری زبان بیگانه (عربی)، اشتراک لفظی، هم‌معنایی و تقسیم، بیشترین تأثیر را بر ابهام قوانین کیفری داشته است. در سطح نحوی می‌توان به حذف واژگانی، ارجاع، وجود جملات طولانی و پیچیده، استفادة فراوان از عبارات حرف اضافه‌ای و نامعمول عربی، عدم رعایت اصول نشانه‌گذاری و اعراب‌گذاری اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

ambiguity in criminal law whit a linguistic approach

نویسنده [English]

  • Maryam Farahi
Ph.D. in Criminal Law & Criminology Azad Univercity of Shiraz, Fars, Iran
چکیده [English]

The present study, based on linguistic construction with a semantic_ pragmatics approach investigates the types of ambiguity in criminal law. Vagueness in a sentence is due to linguistic ambiguity. Accordingly, the aim of this study is first to examine the ambiguity meanings and then to focus on vagueness at both lexical and syntactic levels and subgroups of each focusing on the words and sentences are the Islamic Penal Code and the Code of Criminal Procedure as a body of data.  This research, with a new look and with a descriptive-analytical method, shows that at the level of lexical polysemy; homonymy, synonymy, technical and specialized language, the use of a foreign language (Arabic) has had the greatest impact on the ambiguity of criminal law. At the syntactic level, we can mention lexical omission, citation, the existence of long and complex sentences, frequent use of unusual Arabic expressions, non-observance of the principles of punctuation and Arabicization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semantics
  • Pragmatics
  • Ambiguity
  • Polysemy
  • Vagueness

مراجع

  1. اردبیلی، محمدعلی (1393). حقوق جزای عمومی، ج1، چ سی‌وچهارم، تهران: میزان.
  2. البرزی، پرویز (1395). زبان‌شناسی جمله: نگاهی جامع به مسائل زبان، چ اول، تهران: دانشگاه تهران.
  3. امیدی، جلیل (1398). تفسیر قانون در حقوق جزا، چ اول، تهران: جنگل، جاودانه.
  4. انصاری، باقر (1387). نقش قاضی در تحول نظام حقوقی، چ اول، تهران: میزان.
  5. آقایی جنت‌مکان، حسین (1393). حقوق کیفری عمومی براساس قانون مجازات اسلامی جدید، چ چهارم، ج 1، تهران: جنگل، جاودانه.
  6. آقاگل‌زاده، فردوس (1392). «زبان‌شناسی حقوقی: تحلیل گفتمان حقوقی»، مجموعه مقالات نخستین همایش ملی، چ 1، تهران: نویسه پارسی.
  7. باطنی، محمدرضا (1388). «زبان‌شناسی: اهمیت استنباط در درک زبان»، بخارا، ش 74، بهمن و اسفند، ص 94-84.
  8. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1380). ترمینولوژی حقوق، چ یازدهم، تهران: گنج دانش.
  9. خواجات، بهزاد (1387). «بررسی ابهام در شعر امروز»، سفر در آینه، نقد و بررسی ادبیات معاصر، به کوشش عباسعلی وفایی، تهران: سخن.
  10. داوری، نگار (1375). «دلالت چندگانه، ابهام و ایهام در زبان و ادبیات فارسی»، نامة فرهنگستان، ش 8، زمستان، ص 54-34.
  11. سمیعی (گیلانی)، احمد (1387). نگارش و ویرایش، چ نهم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
  12. شیری، قهرمان (1390). «اهمیت و انواع ابهام در پژوهش‌ها»، فنون ادبی، ش 2 (پیاپی 5)، پاییز و زمستان، ص 36-15.
  13. شمس، عبدالله (1387). آیین دادرسی مدنی، ج 1، چ هجدهم، تهران: دراک.
  14. شجاعی، علی (1393). تفسیر قانون جنایی: در پرتو تفسیرشناسی و تحلیل گفتمان، چ اول، تهران: دادگستر.
  15. صفوی، کورش (1397). درآمدی بر معنی‌شناسی، چ ششم، تهران: سورة مهر.
  16. (1374). «واژه‌های قرضی در زبان فارسی»، نامۀ فرهنگ، ش 19، فصل تابستان، ص 111-96.
  17. (1386). آشنایی با معنی‌شناسی، چ اول، تهران: پژواک کیوان.
  18. صادقی، حسین میر محمد (1381). جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی، چ دوم، تهران: میزان.
  19. علائی، بهلول (1391). «تاریخچة معنی‌شناسی: بستر فلسفی و منطقی معنی‌شناسی امروز»، مجموعه مقالات سومین هم‌اندیشی معنی‌شناسی به کوشش: سپیده عبدالکریمی، چ دوم، تهران: نویسه پارسی، ص 200.
  20. عامری، حیات (1395). «وام‌واژه‌های عربی در فارسی، بررسی تحولات آوایی و معنایی»، دوفصلنامة مطالعات تطبیقی فارسی-عربی، ش 2، فصل پاییز و زمستان، ص 104-87.
  21. عمید، حسن (1389). فرهنگ لغت جیبی، چ اول، تهران: راه رشد.
  22. غفاری، مهبد (1382). «حذف واژگانی به لحاظ معنایی در زبان فارسی»، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، ش 67، پاییز، ص 40-36.
  23. کردعلیوند، روح‌الدین (1392). «زبان‌شناسی حقوقی»، انسان و فرهنگ (ویژه‌نامة زبان و متن)، ش 3، بهار، ص 16-5.
  24. کاسیگناک، جرارد (1391). قانون واضح، ترجمۀ احمد، مرکز مالمیری، دفتر مطالعات حقوقی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، گزارش شمارۀ 12370.
  25. گلدوزیان، ایرج (1386). محشای قانون مجازات اسلامی، چ هفتم، تهران: مجد.
  26. ملکیان، مصطفی (1384). «جغرافیای دانش‌های زبانی»، نقد و نظر، ش 37 و 38، تابستان، ص 140-71.
  27. مظفر، محمدرضا (1382). اصول الفقه، ج 2، چ یازدهم، قم: بوستان.
  28. موسوی مجاب، درید؛ رفیع‌زاده، علی (1394). «دامنة مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قانون مجازات اسلامی»، پژوهش حقوق کیفری، ش 13، زمستان، ص 169-147.
  29. نویمان، فرانتس (1373). آزادی و قدرت و قانون، ترجمۀ عزت‌الله، فولادوند، چ اول، تهران: خوارزمی.

30. ولیدی، محمد صالح (1377). جرائم بر ضد امنیت و آسایش عمومی، چ اول، تهران: داد.

  1. Bix, Brian (1993). Law, Language, and Legal Determinacy, First Edition, Oxford: Clarendon Press.
  2. Emami, Saber (2016). “Synonym and Polysemy to Language System, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakülte”, Sosyal Bilimler Dergisi Journal of Social Sciences, No. 56, pp.73-103.
  3. Endicott, Timothy A. O. (2000). Vagueness in Law, First Edition, Oxford: Oxford University Press.
  4. Endicott, Timothy A. O. (2004). “Law and Language”, in: Coleman, Jules and Kenneth Eina; The Oxford Handbook of Jurisprudence and Philosophy of law, Oxford University Press.
  5. Keil, Geert; Poscher, Ralf (2016). Vagueness and Law: Philosophical and Legal Perspectives, First Edition. Oxford: Oxford University Press.
  6. Poscher, Ralf (2011). Ambiguity and vagueness in legal interpretation, Oxford Handbook on Language and Law, pp.128-144.
  7. Waldron, Jeremy (1994). Vagueness in law and language: some philosophical issues, California Law Review, Vol. 82, pp.509-540.
مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی
دوره 51، شماره 2
اسفند 1400
صفحه 465-443

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار