امکان‌سنجی ارجاع امر به کارشناسی در رسیدگی به پرونده‌های قاچاق کالا

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

2 دانش‌آموختۀ دکترای گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

10.22059/jqclcs.2022.337002.1735

چکیده

  کارشناسی در پرونده‌های جرائم اقتصادی به‌ویژه قاچاق کالا حدود سه دهه محل بحث و اختلاف در حوزة نظری و اجرایی بوده است. بدیهی است که هرچه جرائم واجد جنبه‌های فنی و تخصصی بیشتری باشند، بهره‌گیری از نظریات کارشناسی برای تشخیص موضوع و تطبیق آن با قانون بیشتر ضرورت می‌یابد و در این میان، رسیدگی به جرائم اقتصادی از جمله قاچاق کالا که با پویایی و پیچیدگی، در امور غامض تجاری، بانکی و گمرکی ریشه دارند، کارشناسانی حرفه‌ای و بی‌طرف را به یاری می‌طلبد. لیکن قانونگذار که سیاست جرم‌انگاری و کشف حداکثری و سرعت در رسیدگی با برائت حداقلی را برای مبارزه با قاچاق کالا برگزیده، بدون منع صریح از ارجاع به کارشناسی، عبارات مادة 47 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز 1392را به‌‌نحوی تقریر کرده بود که مراجع رسیدگی‌کننده، ارادة مقنن را بر «منع»، استنباط کرده و در عمل، راه ارجاع به کارشناسی را به روی متهمان قاچاق کالا بسته بودند و سرانجام با تصویب قانون اصلاح قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در 10/11/1400 و به موجب تبصرة 3 الحاقی به آن ماده - که کارشناسی موضوع مادۀ 47 و تبصره‌های آن را قابل ارجاع به «کارشناس رسمی دادگستری» نمی‌داند- به سکوت، ابهام و اختلاف‌نظرها در این خصوص پایان داده شد. با این وصف، در حال حاضر شاهد وضع مقرره‌ای افتراقی در قلمرو دادرسی کیفری هستیم که حق دسترسی متهم به کارشناسان مستقل و برخورداری از دادرسی عادلانۀ پرونده‌های قاچاق کالا و ارز را تضییع می‌کند و ممکن است مانع کشف واقع می‌شود. در این تحقیق، با بررسی مقررات و رویة مراجع رسیدگی‌کننده، ریشه‌های نظریة «ممنوعیت ارجاع مسائل فنی پرونده‌های قاچاق کالا به کارشناسی» بررسی و پس از نتیجه‌گیری، پیشنهادهایی ارائه می‌شود. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study on Expert Position in Commodity Smuggling Cases

نویسندگان [English]

  • Mohammad javad Fathi 1
  • Fazlollah Amirhajlou 2
1 Associate Professor in Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Pardis Faraby of Tehran University
2 Ph.D. in Criminal Law & Criminology, Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Pardis Faraby of Tehran University
چکیده [English]

In international documents and the Code of Criminal Procedure, the right to request an expert is recognized for the accused. The more technical and specialized crimes are, the more it is necessary to use expert opinions to identify the issue and bring it in line with the law, and in the meantime, to deal with economic crimes, including smuggling of goods; with its dynamism and complexity, rooted in the confusing business, banking and customs affairs, it requires professional and impartial experts.
The legislature has adopted a policy of criminalization and maximum detection and speed of proceedings with a minimum of acquittance to combat the smuggling of goods, without explicitly prohibiting referral to an expert; The provisions of Article 47 of the Law on Combating Commodity and Currency Smuggling in 2013 have been interpreted as follows: The courts have deduced the legislative will on the "prohibition" and, in practice, have closed the way to refer the experts to the accused of smuggling goods.
However, if approved by the Constitutional Council; We will see the imposition of differential rules in the blatant violation of one of the defendants' rights of defense. In this study, by examining the rules and procedures of the courts, the roots of the theory of "prohibition of referring technical issues of smuggling cases to experts" are examined.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Expertise
  • Customs
  • Official Expert of Justice
  • Smuggling of Goods

مراجع

  1. آشوری، محمد(1376). عدالت کیفری، مجموع مقالات، چاپ اوّل، تهران، گنج دانش.
  2. 2. احمدی، محمدعارف (1396). دادرسی منصفانه، چ اول، تهران: میزان.
  3. باقری نژاد، زینب (1394). اصول آیین دادرسی کیفری، چ اول، تهران: خرسندی.
  4. بلاغت، محمدیحیی(1387)، حجیت نظر کارشناسی در امور کیفری مطالعه حقوقی- فقهی، معرفت، ش 134، ص 154-139.
  5. 5. بنایی، رضا (1376). هزار سؤال گمرکی و بازرگانی و پاسخ آن، چ دوم، تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
  6. بهشتیان، محمود (1383). آشنایی با سازمان جهانی گمرک و سیستم هماهنگ‌شده، چ اول، تهران،گمرک ایران.

7.بهشتیان، محمود (1389)، اصول طبقه بندی کالا در نمانکلاتور سیستم هماهنگ شده، تهران، دفتر آموزش و تحقیقات گمرک ایران.

  1. پاک‌نیت، مصطفی (1393). مبانی و آثار افتراقی شدن دادرسی کیفری، رسالۀ دکتری دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی.

9.. پین شن، فرانسیس (1391). مطالعات تطبیقی حقوق کارشناسی اروپا (آلمان، اسپانیا، فرانسه و ایتالیا)، ترجمة مرکز پژوهش‌های کارشناسی شورای عالی کارشناسان رسمی دادگستری، چ دوم، تهران: مرکز پژوهش‌های کارشناسی.

  1. حسن‌زاده، مهدی (1386). «کارشناسی؛ دلیلی مستقل از علم قاضی»، مجلة حقوق اسلامی، ش 12، ص 76-63.
  2. دیانی، عبدالرسول (1394). ادلۀ اثبات دعوی در امور مدنی و کیفری، چ دوم، تهران: میزان.
  3. رفیعی، علی(1391). وظایف قانونی کارشناسان رسمی دادگستری و اهمیت نظریۀ کارشناسی در امور قضایی، چ سوم، تهران: فکرسازان.

13.سربازیان،مجید؛رضایی،علی(1394).«حل و فصل اختلافات اعتبارات اسنادی از طریق ارجاع به کارشناسی»، فصلنامة مطالعات حقوقی،دورة هفتم،ش3 ، 140-109.

  1. شاملو احمدی، محمد حسین(1384). پیرامون دادسرا، چاپ دوم، اصفهان، نشر دادیار.

15.شریفی، عبدالمجید؛ شیدائیان، مهدی (1396). «الزامات تساوی سلاح‌ها در رفتار دادستان و متهم؛ با نگاهی به جرائم اقتصادی»، فصلنامة علمی پژوهشی علوم اجتماعی، دورة 11، ص 181-149.

  1. صدرزاده افشار، محسن (1385). ادله اثبات دعوی در حقوق ایران، چ چهارم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  2. طه، فریده؛ اشرافی، لیلا (1390). دادرسی عادلانه، چ دوم، تهران: میزان.

18.طهماسبی، جواد (1395).آیین دادرسی کیفری، چ دوم،تهران: میزان.

  1. عباسی کلیمانی، عاطفه (1394). بار اثبات دلیل کیفری، چ اول، تهران: مجد.
  2. عطالو، صمدیار (1382). «کارشناسی»، مجلة دادرسی، ش 41، ص 57-51.
  3. غیب غلامی، سعیده (1395). حقوق گمرکی، چ اول، تهران: مجد.
  4. فتحی، محمدجواد (1391). «آیین دادرسی کیفری افتراقی راجع به قاچاق کالا و ارز»، مجموعة چکیده مقالات همایش مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سطح عرضه، 64.
  5. فضائلی، مصطفی (1392). دادرسی عادلانۀ محاکمات کیفری بین‌المللی، چ سوم، تهران: شهر دانش.
  6. کاتوزیان، امیرناصر (1382). «کارشناسی؛ علم و تجربه در خدمت عدالت»، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 62، ص 342-317.
  7. کوهستانی پزوه، رسول(1392)، نظام تعیین ارزش گمرکی، چ اول،تهران،نشر قانون.
  8. محمودی جانکی، فیروز(1384). حق دفاع متهم. علوم جنایی، ج 1 (گزیده مقالات آموزشی برای ارتقای دانش دست‌اندرکاران مبارزه با مواد مخدر در ایران)، چ اول،قم، سلسبیل.
  9. لاهوتی، محمد (1395). کارشناس رسمی دادگستری و جایگاه آن در نظام قضایی ایران، چ اول، ایلام، ناشر محمد لاهوتی.
  10. منصورآبادی، عباس؛ فروغی، فضل‌اله (1396). آیین دادرسی کیفری 1، چ دوم، تهران: میزان.
  11. ناجی زواره، مرتضی (1394). دادرسی بی‌طرفانه در امور کیفری، چاپ دوم، موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
  12.  یوسفی، ایمان (1395). آیین دادرسی کیفری براساس قانون آیین دادرسی کیفری جدید، چ دوم، تهران: میزان.
  1. Butler sloss, Elizabeth; Hall, Ananda (2002).” Expert witnesses, courts and the Law”, journal of the royal society of medicine, London, Vol. 95.
  2. Garner B.A. (Editor), Black laws dictionary, (7th Edn, West publishing Co. 1999)

33   leslie, Ophelia; Young, Susan; Valentino, Tim; Gudjonsson, Gisli (2007). “criminal barristers opinion and perceptions of mental health expert witness”, the journal of forensic psychiatry and psychology, published online www.tandfonline.com, Routledge, Vol. 18,344-410.

  1. Mendez, Miguel (2002). “expert testimony and the opinion rules”, University of Sanfrancisco law review, Sanfrancisco, Vol. 37.
  2. Ng, Gar Yein (2014). “Study of the role of experts in judicial systems of the council of Europe member states”, European commission for the efficiency of justice working group on the quality of justice, Strasbourg.
  3. Swann, Alice (2002). “the role and duties of the expert witness”, Child care in practice, published online www. doi.org. 28 jun 2010, Vol. 8.
  4. W.Grim, Paul (2018). “Challenges facing judge regarding expert evidence in criminal cases”, Fordham, Vol. 86

38. Www.duhaime.org/legal dictionary/E/Expert witness asp.

مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی
دوره 51، شماره 2
اسفند 1400
صفحه 441-421

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار