چالش‌هایِ فرارویِ نظامِ نیمه‌آزادی در ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه

2 دانشجوی دکترای حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه

چکیده

نظامِ نیمه‌آزادی از نوآوری‌های قانون مجازات اسلامی 1392 است که به پیروی از دگرگونی‌های علوم جنایی در کشورهای غربی و در پاسخ به کاستی‌های مجازات حبس به نظام کیفری کشورمان راه یافته است. در این نهاد کیفری، فرد محکوم اوقاتی از محکومیت خود را با هدف شتاب‌بخشی به روندهای بازپروری و اصلاح و نیز کاستن از پیامدهای ناگوار تحمل مجازات حبس، در خارج از محیط آسیب‌زای زندان سپری می‌کند. این نهاد کیفری همانند دیگر نهادهای کیفری هرچند سودمند وارداتی، با وجود همة پیامدهای سازندة خود با چالش‌هایی همراه است. چالش‌های حقوقی (فقدان رویة قضایی، ابهام در ضمانت اجرا، مرجع صادرکننده، لزوم یا عدم لزوم درخواستِ آن از سوی محکوم‌علیه، مرجع صادرکننده، پیوند آن با نهادهای کیفری دیگر، چیرگی حبس‌گرایی نظام کیفری، باورمندی کمتر به نهادهای ارفاقی کیفری و نیز استثنا کردن برخی از جرائم از شمول این نهاد کیفری) و فراحقوقی که به دو دستة جرم‌شناختی (چالش مربوط به کارکردهای متعارف نظام عدالت کیفری و چالش‌های پس از آزادی از زندان در نظام نیمه‌آزادی) و نیز اجرایی (کمبود نیروی انسانی کارامد و باورمند و حبس‌گرایی دادرسان) تقسیم می‌شود، از این حیث سزاوار یادآوری هستند. این پژوهش که با روش توصیفی و با بهره‌گیری از منابع دستة اول پژوهشی نگاشته شده، درصدد است مهم‌ترین چالش‌های پیش‌گفته را شناسایی و راهکارهای مناسبی را در برابر آنها به دست‌اندرکاران نظام عدالت کیفری ایران پیشنهاد کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Challenges to The semi-liberty system in Iran

نویسندگان [English]

  • Babak Pourghahramani 1
  • Parivash Kermanian 2
1 Associate Professor in Islamic Azad University, Maragheh Branch, Department of Law, Maragheh, Iran
2 Ph.D. Student in Department of Criminal Law and Criminology, Maragheh Branch, Islamic Azad University, Maragheh, Iran
چکیده [English]

The semi-liberal system is one of the innovations of the Islamic Penal Code of 1392, which has followed the changes in the criminal sciences in Western countries and in response to the shortcomings of imprisonment, has been incorporated into our country's criminal system. In this criminal institution, the convict spends some of his / her sentence period outside the prison's harmful environment with the aim of accelerating the process of rehabilitation and correction, as well as reducing the adverse consequences of imprisonment. This penal institution, like other penal beneficial although imported institutions, faces challenges despite all its constructive consequences. Legal challenges (lack of judicial procedure, ambiguity in enforcement, issuing authority, necessity or non-necessity of request by the convicted person, its connection with other penal institutions, dominance of criminal system imprisonment, less credibility to the criminal arbitrary institutions and also exclusion of some crimes from the scope of this criminal institution) and the extrajudicial that is divided into two categories of criminology (the challenge of the conventional functions of the criminal justice system and the post-release challenges of imprisonment in the semi-liberal system) as well as the executive aspects(lack of efficient and credible manpower and tending to the imprisonment of judges) are of high importance. This research, using a descriptive- analytical method, seeks to identify the most important challenges and offer appropriate solutions to them to the officials of the Iranian criminal justice system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semi-free system
  • Prison
  • Convicted
  • Rehabilitation
  • Community
  1. اکرمی، روح‌الله؛ سیف‌الله‌پور، فرزانه (1396). «تحلیلی بر نظام نیمه‌آزادی در حقوق کیفری ایران و فرانسه با رویکردی به مبانی فقهی آن»، فصلنامه پژوهش های تطبیقی حقوق اسلام و غرب، دورة 4، ش 3، شمارة پیاپی 13، ص 38-3.
  2. امیری، مهدی؛ رمضانی، احمد؛ گلدوزیان، ایرج؛ صلاحی، سهراب (1398). «جایگاه ایفای نقش مقام اجرای مجازات‌ها در نهادهای مبتنی بر خروج موقت و مشروط زندانیان با مطالعة حقوق کیفری ایران، فرانسه و انگلستان»، مجلة تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، ش 39، ص 46-11.
  3. آنسل، مارک (1391). دفاع اجتماعی، برگردان علی‌حسین نجفی ابرندآبادی و محمد آشوری، چ دوم، تهران: گنج دانش.
  4. بولک، برنار (1387). کیفرشناسی، برگردان علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چ هشتم، تهران: مجد.
  5. پرادل، ژان (1396). تاریخ اندیشه‌های کیفری، برگردان علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چ یازدهم، تهران: سمت.
  6. پورقهرمانی، بابک؛ نگهدار، ایرج (1397). «ارزیابی رویکرد قضات به اعمال نهادهای ارفاقی جدید (مطالعه موردی: محاکم کیفری استان کردستان)»، مجلة مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دورة 48، ش 2، ص 255-227.
  7. پورمحی‌آبادی، حسین؛ بوستانی، داریوش؛ قماشی، سعید(1397). «سیطرة حبسگرایی و رویای حبس‌زدایی در سیاست کیفری ایران (مطالعة موردی حوزة قضایی شهر کرمان)»، مجلة پژوهشنامة حقوق کیفری، ش 17، ص 59-33.
  8. جلالی، نفیسه؛ گلدوزیان، ایرج؛ غلامی دون، حسین (1399)، «ساختارسازی عدالت اجتماعی- کیفری با نهادینه کردن نظام نیمه‌آزادی»، مجلة پژوهش‌های اخلاقی، ش 39، ص 80-59.
  9. حاجی­ده­آبادی، محمدعلی؛ یوشی، مهشید (1395). «جلوه­های رویکرد حمایتی نسبت به بزه‌دیدگان عادی در قانون مجازات اسلامی 1392»، مجلة شباک، ش 9/1‌، ص 58-45.
  10. حاجی ده‌آبادی، محمدعلی (1388). «اصلاح مجرمان در سیاست جنایی تقنینی ایران»، فصلنامة حقوق، دورة 39، ش 3، ص 103-84.
  11. حسانی، جلال‌الدین؛ خلیل‌نژاد کیاسری، سلیمان (1397). «وحدت اقوام و مذاهب در رویکردهای نظام عدالت کیفری ایران؛ بسترها، چالش‌ها و پیامدها»، همایش ملی همایش ملی مبانی گفت‌وگو و راهکارهای عملی وحدت ادیان و مذاهب، دانشگاه ارومیه، ص 92-76.
  12. خالقی، علی (1390). آیین دادرسی کیفری، چ دهم، تهران: مؤسسة مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
  13. خزایی، سمیرا (1393). بررسی حقوقی و کیفرشناختی نظام نیمه‌آزادی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدة حقوق دانشگاه شهید بهشتی .
  14. 14. دهنوی، مریم و دیگران (1395). «بررسی چالش­های مدیریتی توانمندسازی کارکنان در نظام اداری ایران»، مجلة مطالعات مدیریت و کارآفرینی، سال دوم، ش 2، ص 101-92 .‌
  15. رضوانی، محمد و دیگران (1395). «تحولات نظام نیمه‌‌آزادی در سیاست کیفری ایران»، مجلة حقوقی دادگستری، ش 96، ص 103-79.
  16. زراعت، عباس (1390). حقوق جزای عمومی3 (اقدامات تأمینی و تربیتی)، ج 2، تهران: جاودانه.
  17. سپهوند، هاجر (1392). خاستگاه و جایگاه سند ملی پیشگیری از وقوع جرم در نظام عدالت کیفری، در بایسته‌های پژوهش در نظام عدالت کیفری (مجموعه مقالات)، به کوشش ادارة کل آموزش و پژوهش سازمان قضایی نیروهای مسلح، چ اول، تهران: میزان.
  18. صفاری، علی (1384). کیفرشناسی توجیه کیفر، علوم جنایی، چ اول، قم: سلسبیل.
  19. غلامی، حسین (1396). کیفرشناسی (کلیات و مبانی پاسخ‌شناسی جرم)، چ دوم، تهران: میزان.
  20. مورفی، دانیل.اس،فویلان، برایان؛ ریچاردز، استفان سی؛جونز، ریچارد اس (۱۳۹۷) داغ ننگ الکترونیکی: سابقة کیفری و هویت تخریب‌شده دائمی، نگاشته‌شده در دانشنامه جرم‌شناسی محکومان (مجموعه مقالات)، زیر نظر عباس شیری، چ اول، تهران: میزان.
  21. نیازپور، امیرحسن (1390). توافقی شدن آیین دادرسی کیفری، چ اول، تهران: میزان.

 

  1. Davis, Mark.s,(2017). The Role of State Agencies in Translational Criminology: Connecting Research to Policy, Springer Press, London
  2. Garland, David(2001).The Culture of Control: Crime and Social Order in Contemporary Society, The University of Chicago Press, Chicago
  3. Goody, Jo,(2009).Victim and Victimology, Sage publication, London.
  4. Piquero, Alex(2016).The Handbook Of Criminological Theory, Sage Publication, London.