رویکرد احزاب و جنبش‌های اسلام‌گرا به اسلامی‌سازی حقوق کیفری در پسابهارعربی؛ مطالعۀ موردی حزب النهضه تونس

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکترای حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه تهران

چکیده

دستیابی اسلام‌گرایان به قدرت قانونگذاری پس از بهار عربی، دوگانۀ شرع و حقوق مدرن را از عرصۀ نظر به عرصۀ عمل کشاند و موجب تلاش‌هایی برای اسلامی‌سازی قوانین از جمله قوانین کیفری شد. پرسش این است که مواضع و رویکردهای جنبش‌های اسلام‌گرا با حضور به‌عنوان نقش‌آفرینان سیاسی به‌ویژه در قانونگذاری‌های کیفری چگونه و چرا دچار تحول شد؟ این مقاله با تمرکز بر جریان اسلام‌گرایی میانه که خود را در معرض رقابت حزبی و انتخاب رأی‌دهندگان قرار می‌دهند، با روشی توصیفی- تحلیلی و بررسی تجارب اسلام‌گرایان در مواجهه با چالش‌های قانونگذاری و با استناد به منابع و تحقیقات انجام‌گرفته در زمینۀ زمینه‌های اجتماعی تاریخی موجود، تلاش می‌کند به این پرسش پاسخ دهد. حزب النهضه نمونۀ مطالعاتی این مقاله است.
کوشش برای گسترش کاربرد حقوق اسلامی، اسلام‌گرایان را در مواجهه با انتخاب‌های دشوار میان هنجارهای حقوق بشری و شرع قرار داده و بنابراین مسئله‌آفرین شده است. نقض آزادی عقیده و بیان که در جرم‌انگاری ارتداد و توهین به مقدسات تجلی می‌یابد و نیز مسائل حقوق زنان مانند جرائم جنسی و چندهمسری از عمدۀ این چالش‌ها هستند. رویکرد النهضه در نهایت دچار تحول شده و به ترک هرگونه سعی برای اسلامی‌سازی قوانین کیفری گراییده است؛ این تغییر چنین توجیه می‌شود: نخست، با توجه به سازگاری اسلام و دموکراسی، این حزب به لوازم و اقتضائات دموکراسی تن داده و خواست مردم و اکثریت جامعه برایش اولویت یافته است؛ دوم، این حزب مانند هر حزب سیاسی دیگر در راستای منفعت خود، یعنی حضور در قدرت، رویکردهای خود را تغییر داده است تا محدودیتی برای نقش‌آفرینی در سیاست نداشته باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Islamist parties' approach to Islamization of criminal law in post -Arab spring era: a case study of Alnahda party

نویسندگان [English]

  • Firouz Mahmoudi Janaki 1
  • Faezeh Manteghi 2
1 Associate Professor in Criminal Law and Criminology, University of Tehran
2 Ph.D. Student in Criminal Law and Criminology, University of Tehran
چکیده [English]

The Islamists following the Arab uprisings achieved legislative power., As a result, incompatibility between Islamic law and modern law actually became much more apparent. First, Islamists tend to Islamization of criminal law but then it seems that they have changed their scheme. Now, our question is, how and why have the positions and approaches of these movements and parties as political actors changed, especially in the legislation of issues related to criminal law?
The scope of this paper is limited to moderate Islamists, which participate in politics through a party and electoral competitions. The paper tries to find an answer to the above question by focusing on Tunisia, as a case study.
Islamists were faced with difficult choices between the norms of human rights and sharia law, and so the issues have become more controversial. The crimes of apostasy and blasphemy which violate freedom of opinion and expression, as well as various issues of women's rights such as sexual crimes and polygamy, are among their major challenges.
The Elnahda has eventually abandoned any attempt to Islamize criminal law. This change can be justified by the fact that, first, the party has adapted to the requirements of democracy. Second, the party, like any other political party, has changed its approach to secure its interests, that is, its presence in power.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamist parties
  • political Islam
  • Islamization of criminal law
  • Arab spring
  • Elnahda party
  • Tunisia
  1.  

    1. اسپوزیتو، جان. ال؛ تامارا سان و جان ا. وال (1396). دولت و جنبش‌های اسلامی معاصر، ترجمۀ علیرضا سمیعی اصفهانی و محمد حاجی‌پور، تهران: نشر نگاه معاصر.
    2. اسپوزیتو، جان؛ وال، جان (1393). جنبش‌های اسلامی معاصر، شجاع احمدوند، تهران: نشر نی.
    3. راسخ، محمد (1392). «مدرنیته و حقوق دینی» در حق و مصلحت: مقالاتی در فلسفۀ حقوق، فلسفۀ حق و فلسفۀ ارزش، ج 2، تهران: نشر نی.
    4. لوییس، برنارد (1398). ایمان و قدرت: دین و سیاست در خاورمیانه، ترجمۀ جعفر محسنی دره‌بیدی، تهران: آشیان.

     

    1. Alvi, Hayat (2019).The Political Economy and Islam of the Middle East, USA: Palgrave Macmillan.
    2. Alwis Rangita de Silva; Anware Mnasri; Estee Ward (2017). “Women and the Making of the Tunisian Constitution”, 35 Berkeley J. Int'l L. 90
    3. BBC Monitoring Middle East (2012). “Tunisian Ennahdha official interviewed on local, foreign policies, Islamic law”, London: BBC Monitoring Middle East.
    4. Brown, N. J. & Hamzawy, A. (2010). Between religion and politics, Washington, D.C: Carnegie Endowment for International Peace.
    5. Feuer, Sarah J. (2012). “Islam and Democracy in Practice: Tunisia’s Ennahdha Nine Months In”, Crown Center for Middle East Studies, Brandeis University, available at: http://www.brandeis.edu/crown/publi cations/meb/MEB66.pdf.
    6. Gumuchian, Marie-Louise (2011), Arab Spring puts women's rights in the spotlight, Reuters.
    7. Hamid, Shadi (2017), Rethinking Political Islam, USA: Oxford University Press.
    8. McCarthy, R. (2018). “When Islamists Lose: The Politicization of Tunisia's Ennahda Movement”, Middle East Journal, Vol72, No.3, pp.365-384.
    9. Pietro Longo (2016). “Salafism and Takfirism in Tunisia Between Al-Nahda’s Discourses and Local Peculiarities”, Middle East Studies CenterThe American University in Cairo.
    10. Pickard, Duncan (2012). The Current Status of Constitution Making in Tunisia, available at: https://carnegieendowment.org/2012/04/19/current-status-of-constitution- making- in-tunisia-pub-47908. Last viewed: 27 Nov,2020.Poljarevic, Emin. "Islamism." In The Oxford Encyclopedia of Islam and Politics. Oxford Islamic Studies Online. 01-Apr-2020. <http://www.oxfordislamicstudies. pitt. idm.oclc.org/article/opr/t342/e0252>.
    11. Sadek, George (2013). “The Role of Islamic Law in Tunisia’s Constitution and Legislation Post-Arab Spring”, The Law Library of congress, global legal research Centre.
    12. Sherif, Adel Omar (2012). "The relationship between constitution and the shariah in Egypt" Constitutionalism in Islamic Countries: between Upheaval and Continuity, New York: Oxford University Press.
    13. Shepard, William (2009). Islamism, In The Oxford Encyclopedia of the Islamic World, Oxford University Press. Retrieved 1 Apr. 2020, from https://www-oxfordreference-com.pitt.idm.oclc.org/view/10.1093/acref/9780195305135.001.0001/acref-9780195305135-e-0888.
    14. Voorhoeve, Maaike. (2018). “Formalising the informal through legal practice. The case of prostitution in authoritarian Tunisia”, Interdisciplinary Political Studies, Vol.4, No.2, pp.21-49. https://doi.org/10.1285/i20398573v4n2p21