بزه‌دیدگی نهنگ‌ها در حقوق کیفری ایران؛ حمایت‌ها و چالش‌ها

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار

2 دانشگاه اصفهان

چکیده

نهنگ‌ها به عنوان یکی از گونه‌های آبزی نادر که بزرگ‌ترین جان‌دار کره زمین ـ نهنگ آبی ـ را نیز در خانواده خود دارند، نیازمند حمایت حقوقی و کیفری ویژه هستند. حقوق بین‌الملل محیط‌زیست هم به طور خاص با تصویب کنوانسیون بین‌المللی تنظیم صید نهنگ مصوب 1946 و تشکیل کمیسیون ناظر بر این امر(IWC)، و هم به طور عام با تصویب اسناد دیگر از این گونه‌های در معرض خطر انقراض حمایت کرده است. با وجود این، نظام بین‌المللی هم در چیستی نهنگ ـ تعریف و گونه‌های آن ـ و هم در ضعف ضمانت-اجراهای کنوانسیون صید نهنگ با چالش مواجه است. حقوق کیفری ایران نیز با تصویب قوانینی به طور عام از گونه‌های آبزی در برابر رفتارهای آسیب‌زایی چون صید و آلودگی حمایت کیفری به عمل آورده است. با وجود این، حقوق کیفری ایران نیز علاوه بر چالش چیستی نهنگ، نبود هم‌گرایی تقنینی با کنوانسیون صید نهنگ و ضعف پاسخ‌های کیفری با سه چالش‌ مهمِ همسان‌انگاری گونه‌های آبزی و نبود حمایت کیفری ویژه از پستانداران دریایی به خصوص نهنگ، جامع نبودن جرم‌انگاری حمایت‌مدار از نهنگ‌ها و یکسان‌انگاری منابع آلودگی مواجه است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Victimization of the Whales in Iranian Criminal Law: Protections and Challenges

نویسنده [English]

  • Asghar Ahmadi 2
2 Isfahan University
چکیده [English]

Whales, as one of the rarest aqueous species of the world, which also include the largest animal known to have ever existed (blue whale), need special protection in criminal law. International environmental law has protected this species, which is in danger of extinction, by ratification of the International Convention for the Regulation of Whaling 1946 and the formation of relevant commission (IWC) and some other international instruments. But there are some challenges in the international system of protection of whales in relation to the definition of this species and the sanctions of violation of the Convention. Iranian criminal law has protected aquatic animals by the ratification of some general codes and criminalization of damaging acts like excessive fishing and polluting of sea waters. Despite these protections, Iranian criminal law faces some challenges like the ambiguity of the definition of the whale, the lack of convergence between domestic laws and international convention and the weakness of criminal responses as well as the identification of different species and the lack of special protection for the whales, lack of a comprehensive approach to the criminal protection of whales and identification of different sources of pollution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Whale
  • Green Victimization
  • Marine Environment
  • Internation Environmental Law
  • Environmental Criminal Law

مراجع

  1. 1.     بیگ­زاده، ابراهیم؛ کمالی، علی (1390)، «رویکرد گونه­محور در حمایت بین­المللی از تنوع زیستی: حفاظت و بهره‌برداری از گونه­های مهاجر در حقوق بین­الملل»، تحقیقات حقوقی، ویژه­نامۀ ش 5، صص 245-283.

    1. پورمند، میترا (1393)، حمایت از نهنگ­ها در حقوق بین­الملل؛ مطالعۀ موردی دعوای استرالیا علیه ژاپن، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد رشتۀ حقوق بین­الملل، دانشکدۀ حقوق دانشگاه قم.
    2. جلیلیان، نیلوفر (1386)، بررسی قوانین و مقررات بین­المللی حفاظت از پستانداران دریایی و مقایسۀ آن با قوانین داخل در خلیج فارس و دریای عمان، پایان­نامۀ کارشناسی‌ارشد رشتۀ حقوق محیط­زیست، دانشکدۀ محیط‌زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات.
    3. خالقی، ابوالفتح (1390)، «سیاست جنایی تقنینی ایران در قبال صید غیرمسئولانۀ آبزیان با مطالعۀ تدابیر فراملی»، پژوهش حقوق عمومی، سال 13، ش 32، صص 31-62.
    4. خالقی، ابوالفتح (1389)، «تحلیل تدابیر کیفری ملی در حفاظت از گونه­های جانوری با تأملی بر اسناد فراملی»، مطالعات حقوق خصوصی، دورۀ 40، ش 4، صص 155-172.
    5. خبرگزاری ایسنا (17/11/1386)، «دادگاهی در آمریکا با غیرقانونی خواندن معافیت نیروی دریایی این کشور از قانون منع ناوبری با سونار: ارتش آمریکا از قوانین زیست‌محیطی معاف نیست»، کد خبر: 10320-8611، دسترسی در: https://www.isna.ir/news/8611-10320/، آخرین بازدید: 10/2/1400.
    6. رشیدی رستمی­، منا (1392)، تحلیل زبان‌شناختی اسناد بین­المللی محیط­زیستی طبق نظریۀ گفتمان در حقوق بین­الملل، پایان­نامۀ کارشناسی‌ارشد رشتۀ حقوق محیط­زیست، دانشکدۀ حقوق دانشگاه شهید بهشتی.
    7. رمضانی قوام­آبادی، محمدحسین؛ محمدی، مهرداد؛ حسینی، سیدمحمد (1396)، «تأملی بر وضعیت حقوقی دولت‌ها در استناد به مسئولیت بین­المللی دولت با تأکید بر قضیه صید نهنگ (استرالیا علیه ژاپن)»، مطالعات حقوقی، دورۀ 9، ش 2، صص 147-175.
    8. سازمان بنادر و دریانوردی (7/2/1390)، «کشف لاشۀ یک نهنگ غول‌پیکر در لنگرگاه بندر عسلویه»، کد خبر: 6676، دسترسی در: https://www.pmo.ir/fa/news/6676/، آخرین بازدید: 10/2/1400.
    9. سازمان بنادر و دریانوردی (25/8/1390)، «نهنگ بندرعباس چرا مرد؟»، کد خبر: 8971، دسترسی در: https://www.pmo.ir/fa/news/8971/، آخرین بازدید: 10/2/1400.
    10. سازمان بنادر و دریانوردی (15/2/1391)، «کشف لاشۀ یک قطعه نهنگ در سواحل جاسک»، دسترسی در: https://www.pmo.ir/fa/news/12982/، آخرین بازدید: 10/2/1400.
    11. شبکۀ خبر (9/11/1397)، «تأثیر گرمای زمین بر نهنگ­ها»، کد خبر: 664433، دسترسی در: https://www.irinn.ir/fa/news/664433/، آخرین بازدید: 10/2/1400.
    12. شیلتون، دینا؛ کیس، الکساندر (1389)، کتابچه قضایی حقوق محیط­زیست، ترجمۀ محسن عبدالهی، چ 1، تهران: انتشارات خرسندی.
    13. صیرفی، ساسان؛ موسوی، سیدفصل­الله؛ فیروزپور، کوثر (1399)، «حفاظت از تنوع زیستی دریایی در مناطق خارج از حوزۀ صلاحیت ملی»، مطالعات حقوق عمومی، دورۀ 50، ش 3، صص 939-966.
    14. عمید، حسن (1389)، فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات راه رشد.
    15. عوفی، فریدون؛ ربانی­ها، مهناز؛ براولیک؛ جیلیان تریسی؛ ایوانز، پیتر؛ داداشی، شیدا (1392)، «تنوع گونه­ای و پراکنش جغرافیایی پستانداران دریایی خلیج فارس و دریای عمان با به‌کارگیری GIS»، در: مجموعه مقالات همایش علوم جانوران آبزی، رشت: دانشگاه گیلان، صص 880-884.
    16. کرمی، محمود؛ قدیریان، طاهر؛ فیض­اللهی، کاوه (1395)، اطلس پستانداران ایران، تهران: سازمان حفاظت محیط‌زیست.
    17. کیس، الکساندر؛ سند، پیتر اچ؛ لانگ، وینفراید (1386)، حقوق محیط­زیست، ج 3، ترجمۀ محمدحسن حبیبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    18. گرجی­فرد، حمیدرضا (1395)، جرم­شناسی سبز، چ 1، تهران: نشرمیزان.
    19. لارکین، پیتر (1388)، محیط­زیست (دانش روز برای همه)، ترجمۀ احمد جواهریان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
    20. معین، محمد (1381)، فرهنگ فارسی، ج 2، تهران: انتشارات کتاب راه نو.
    21. ممتاز، جمشید (1368)، «حمایت و توسعۀ محیط­زیست دریایی خلیج فارس و دریای عمان»، مجلۀ حقوقی بین‌المللی، ش 11، صص 5-46.
    22. مینوی، مجتبی (1327)، «ماهی وال یا بال»، مجلۀ یغما، ش 9، صص 435-439.
    23. وکیل، امیرساعد (1399)، «ظهور رویکردهای فراملی در حقوق رفاه حیوانات»، مطالعات حقوق عمومی، دورۀ 50، ش 1، صص 199-216.

    25. Alexander, Kristina (2013), The International Whaling Convention (IWC) and Legal Issues Related to Aboriginal Rights, Congressional Research Service.

    26. Amato, Anthony D and Chopra, Sudhir K (1991), “Whales: Their Emerging Right to Life”, American Journal of International Law, Vol 85, Issue 1.

    27. Birnie, Patricia (1985), “The Role of Developing Countries in Nudging the International Whaling Commission from Regulating Whaling to Encouraging Nonconsumptive Uses of Whales”, Ecology Law Quarterly, Vol. 12: 937.

    28. Brinie, Pat W (1989), “International Legal Issues in the Management and Protection of the Whale: A Review of Four Decades of Experience”, Natural Resources Journal, Vol 29, Issue 4.

    29. Cristina Fossi, Maria et al. (2016), “Fin whales and microplastics: the Mediterranean sea and sea of cortez scenarios”, Environmental Pollution, Vol 209.

    30. Gillespie, Alexander (2001), “Small Cetaceans, International Law and the International Whaling Commission”, Melbourne Journal of International Law, Vol 2.

    31. Nussbaum Wichert, Rachel and Nussbaum, Martha C. (2016), “The Legal Status of Whales: capabilities, entitlements and culture”, Seqüência (Florianópolis), n. 72.

    32. Sands, Philippe (2003), Principles of International Environmental Law, Published in the United States of America by Cambridge University Press, New York.

    33. Schiffman, Howard S (2002), “Scientific Research Whaling in International Law: Objectives and Objections”, ILSA Journal of International & Comparative Law, Vol 8: 473.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار