تحلیل فقهی- حقوقی اثر تعارض بینه ها در سقوط قصاص و دیه از مشهودٌ علیهما

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار فقه و حقوق اسلامی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

2 استادیارفقه و حقوق اسلامی دانشگاه بزرگمهر قائنات

چکیده

مطابق قوانین جزایی اسلام، بینه یکی از ادله‌ی اثبات دعواست، اما در برخی موارد وجود چند بینه در مسئله و تعارض میان آنها، اثبات ادعا و بلکه تبیین حکم مسئله را پیچیده می‌کند. یکی از مسائل مهم در این راستا، وجود دو بینه‌ی متعارض در تعیین قاتل است که در تبیین حکم مسئله، ثبوت قصاص، یا دیه، و یا سقوط هر دو، محتمل بوده، بلکه هر یک از این احتمالات، دارای وجه و قائل است. نویسنده در پژوهش حاضر به شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی مسئله‌ی مذکور را مورد واکاوی قرار داده و پس از بررسی دیدگاههای موجود و ادله‌ی مورد استناد بر آن شده است از آنجا که در مسئله‌ی مورد پژوهش دلیل خاصی وجود ندارد، بایستی به قواعد باب تعارض بینه‌ها رجوع شود، و مقتضای قواعد باب مذکور این است که هر دو بینه در اثر تعارض از حجیت در مؤدای خود و نفی حکم ثالث ساقط می‌گردد، از این رو در قتل عمد، قصاص و دیه، هر دو از مشهودٌ‌علیهما ساقط، و دیه‌ی مقتول از بیت المال مسلمین پرداخت می‌شود. و بر این اساس مواد 477، 482 و 484 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Conflicting Testimonies on the Fall of Qisas and Diyat from the Persons Testified Against

نویسندگان [English]

  • Seifollah Ahadi 1
  • Ali Mohammadian 2
1 Assistant Professor of Jurisprudence and Islamic Law, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran.
2 Assistant Professor of Jurisprudence and Islamic Law, Bozorgmehr University of Ghaenat
چکیده [English]

Abstract: According to Islamic penal code, testimony is one of the reasons for proving a dispute, but in some cases there are several testimonies on the issue and the conflict between them, complicating the claim and also clarifying the verdict. One of the important issues in this regard is the existence of two contradictory testimonies in identifying the killer that are probable in explaining the verdict of the case, the establishment of retribution, or the Diyat, or the fall of both, but each of these possibilities has its merits. In this descriptive-analytical study, the author analyzes the aforementioned problem, and after reviewing the existing and substantiated views, it is reviewed Since there is no specific reason for the issue under investigation, the rules on conflict of testimony should be addressed, And the requirement of the above rules is that both testimony was overturned as a result of the conflict of authority in its meaning and the rejection of the third sentence, Hence, the murder of willful, retribution, and Diyat, both of whom are testified against, abolished, and the blood of a killed person from the Muslim al-Baital are paid. And accordingly, Articles 477, 482 and 484 of the Islamic Penal

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conflicts of testimony
  • cases of retribution
  • cases of Diyat al-Muttal
  • abolish another sentence

مراجع

  1. 1.                 قرآن کریم

    1. سبحانی تبریزی، جعفر (14/08/1390)، درس خارج فقه: طرق و راه‌های اثبات قتل، دسترسی در:

    http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/sobhani/feqh/90/900814/

    1. محقق داماد، سید‌مصطفی (1362)، مباحثی از اصول فقه، چ 1، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
    2. آخوند خراسانی، محمدکاظم (1409ه.ق)، کفایه الأصول، چ 1، قم: انتشارات آل‌البیت (ع).
    3. ابن ادریس حلی، محمد بن منصور (1410ه.ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چ 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    4. ابن براج، عبدالعزیز (1406ه.ق)، المهذب، چ 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    5. ابن فهد حلی، احمد بن محمد (1407ه.ق)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، چ 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    6. انصاری، مرتضی بن محمدامین (1428ه.ق)، فرائد الأصول، چ 9، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
    7. بجنوردی، سید‌حسن (1380)، منتهی الأصول، چ 1، تهران: مؤسسه العروج.
    8. تبریزی، جواد بن علی (1426ه.ق)، تنقیح مبانی الأحکام- کتاب القصاص، چ 2، قم: دار الصدیقه الشهیدة (سلام الله علیها).
    9.  حائری یزدی، عبدالکریم (1418ه.ق)، درر الفوائد، چ 6، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
    10.  حر عاملی، محمد بن حسن (1409ه.ق)، تفصیل وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، چ 1، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
    11.  حیدری، علی‌نقی (1412ه.ق)، اصول الاستنباط، چ 1، قم: لجنه اداره الحوزه العلمیه.
    12.  خمینی (امام)، سید‌روح‌الله (1410ه.ق)، الرسائل، چ 1، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
    13.  ــــــــــ (‌بی‌تا)، تحریر الوسیله، چ 1، قم: موسسۀ مطبوعات دار العلم.
    14.  ــــــــــ (1423ه.ق)، تهذیب الأصول، تقریرات آیت‌الله جعفر سبحانی، چ 1، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    15.  ــــــــــ (1420ه.ق)، معتمد الأصول، تقریرات آیت‌الله محمد فاضل لنکرانی، چ 1، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    16.  خویی، سیدابوالقاسم (1422ه.ق) (الف)، مبانی تکمله المنهاج، چ 1، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخویی (ره).
    17.  ــــــــــ (1422ه.ق) (ب)، مصباح الأصول، تقریرات واعظ حسینی بهسودی و محمد سرور، چ 1، قم: موسسة إحیاء آثار السید الخوئی.
    18.  سبحانی تبریزی، جعفر (1414ه.ق)، المحصول فی علم الاُصول، چ 1، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
    19.  شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1413ه.ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، چ 1، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
    20.  صاحب جواهر، محمدحسن (1404ه.ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چ 7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    21.  طوسی، محمد بن حسن (1400ه.ق)، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، چ 2، بیروت: دار الکتاب العربی.
    22.  علامه حلی، حسن بن یوسف (1420ه.ق)، تحریر الأحکام الشرعیه علی مذهب الإمامیه، چ 1، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع)،).
    23.  ـــــــــ (1413ه.ق) (الف)، قواعد الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، چ 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    24.  ـــــــــ (1413ه.ق) (ب)، مختلف الشیعه فی أحکام الشریعه، چ 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    25.  فاضل لنکرانی، محمد (1421ه.ق)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله - القصاص، چ 1، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار (ع).
    26.  فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله (1404ه.ق)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، چ 1، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی (ره).
    27.  فخرالمحققین، محمد بن حسن (1387ه.ق)، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، چ 1، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
    28.  کلینی، محمد بن یعقوب (1407ه.ق)، الکافی، چ 4، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
    29.  محقق حلی، جعفر بن حسن (1408ه.ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ 2، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
    30.  ـــــــــ (1412ه.ق)، نکت النهایه، چ 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    31.  مظفر، محمدرضا (1430ه.ق)، أصول الفقه، چ 5، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
    32.  مکارم شیرازی، ناصر (1428ه.ق)، انوار الأصول، تقریرات احمد قدسی، چ 2، قم: مدرسۀ علی بن ابی طالب (ع).
    33.  مفید، محمد بن محمد (1413ه.ق)، المقنعه، چ 1، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید (رحمه الله علیه).
    34.  نائینی، محمدحسین (1376)، فوائد الاُصول، چ 1، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار