مقابله با بی‌تفاوتی اجتماعی در سیاست کیفری ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)

3 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان واحد خوراسگان

چکیده

نظم اجتماعی از عناصر مهم در تکامل و تداوم حیات جامعه است که حفظ آن در گرو وحدت، همدلی و همیاری همه اعضای جامعه می‌‌باشد. بی‌تفاوتی نسبت به امور اجتماعی یکی از آسیب‌های بزرگ جامعه امروزی بوده که از دیدگاه جامعه شناسان، نوعی بیماری اجتماعی است. آثار و تبعات منفی و شیوع روزافزون آن، ضرورت مداخله و توجه ویژه قانون‌گذار را می‌‌طلبد. برای مقابله با بی‌تفاوتی راه‌های مختلفی وجود دارد که علاوه بر آموزش و فرهنگ‌سازی و ایجاد بستر مناسب برای مقابله با بی‌تفاوتی، یکی از ابزار‌های مقابله با پدیده‌ی مذکور، توسل به حقوق کیفری است. به این منظور، قانونگذار کیفری برخی از مصادیق بی‌تفاوتی از جمله خودداری از کمک به مصدومین، خودداری از گزارش دهی جرائم مهم و خودداری از جلوگیری از وقوع آنها را جرم‌انگاری و برای آن مجازات تعیین نموده است. با بررسی سیاست کیفری ایران مبرهن گردید اگرچه قانونگذار در زمان تدوین قوانین کیفری در موادی به صورت پراکنده و ناقص به موضوع بی‌تفاوتی اجتماعی توجه نموده است اما این امر جدای از پراکندگی، با نواقص و کاستی‌هایی همراه بوده که در جهت مبارزه‌ی مطلوب با پدیده‌ی مذکور ضرورت دارد قانونگذار فصلی را در قانون کیفری به این امر اختصاص دهد تا ضمن رفع ایرادات، تمامی موارد مهم بی‌تفاوتی اجتماعی از جمله خودداری از ادای شهادت برای نجات انسان بی‌گناه را در آن فصل جرم‌انگاری نموده و مجازات مناسب آن را به طور دقیق تعیین نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Combating social apathy in Iran's penal Policy

نویسندگان [English]

  • Naser Rezvani joubary 1
  • Masoud Heydari 2
  • ali yosefzadeh 3
1 Department criminal law and criminology,faculty law,Islamic Azad University, Isfahan (Khorasgan)
2 Member of the faculty of Islamic Azad University, Khorasgan Branch of Isfahan
3 Assistant Professor Islamic Azad University of Isfahan Khorasgan Branch
چکیده [English]

Social order is one of the important elements in the evolution and continuity of society, the maintenance of which depends on the unity, empathy and cooperation of all members of society. . At the same time, criminals and violators of the law easily escape prosecution and punishment due to the Apathy of community members in reporting and reporting crimes to the competent authorities. The negative effects and consequences and its increasing prevalence require the intervention and special attention of the legislator. There are various ways to deal with indifference, which in addition to education and culture and creating a suitable environment for dealing with indifference, one of the tools to deal with this phenomenon is to resort to criminal law. To this end, the criminal legislature has criminalized and punished some indifferent instances, such as refusing to help the injured, refusing to report serious crimes, and refusing to prevent them from occurring. Examining Iran's criminal policy, it became clear that although the legislator has paid attention to the issue of social Apathy in sporadic and incomplete articles when drafting criminal laws, but apart from dispersion, this has been accompanied by shortcomings and deficiencies that are necessary to combat this phenomenon. The legislator is devoting a chapter in the criminal law to this issue in order to eliminate all objections, criminalize all important cases of social indifference, including refusing to testify to save an innocent person in that chapter, and determine the appropriate punishment precisely

کلیدواژه‌ها [English]

  • social apathy
  • penal Policy
  • Criminalization
  • Social Order reporting
1.آشوری، محمد (1395)، آیین دادرسی کیفری، ج 1، چ 15، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.
2.استفانی، گاستون؛ لواسور، ژرژ؛ بولوک، برنار (۱۳۷۷)، آیین دادرسی کیفری، ترجمۀ حسن دادبان، ج 1، چ 1، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
3.برهانی، محسن؛ محمدی‌فرد، بشری (۱۳۹۵)، «کمال‌گرایی کیفری»، فصلنامۀ مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشگاه تهران، دورۀ ۳، ش ۲، صص ۱۳۷-۱۹۴.
4.پرادل، ژان (1386)، جرائم علیه اشخاص، ترجمۀ مجید ادیب، چ 1، تهران: نشر میزان.
5.پوربافرانی، حسن (1392)، «بایدها و نبایدهای جرم‌انگاری در حقوق کیفری ایران»، فصلنامۀ مجلس و راهبرد، دورۀ 20، ش 75، صص 25-52.
6.تدین، عباس (۱۳۹۱)، قانون آیین دادرسی کیفری فرانسه، چ 1، تهران: انتشارات خرسندی.
7.جانی‌پور، کرم؛ معروفی، مختار (1392)، «تحلیلی در لزوم جرم‌انگاری پولشویی (با نگاهی تطبیقی به مدل جرم‌انگاری پالایش)»، آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش 6، صص 127-154.
8.حدادزاده نیری، محمدرضا (1388)، «تحقیق در جرائم منافی عفت»، مجلۀ حقوقی دادگستری، سال 73، ش 67، صص 115-126.
9.حسینی، سیدمحمد (1394)، سیاست جنایی در اسلام و جمهوری اسلامی ایران، چ 4، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
10.حیدری، مسعود (1396)، حمایت از اطفال در سیاست کیفری اسلام و ایران، چ 1، تهران: نشر میزان.
11.خالقی، علی (1398)، آیین دادرسی کیفری، ج 1، چ 40، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
12.خالقی، علی (1395)، نکته­ها در قانون آیین دادرسی کیفری، چ 6، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهش­های حقوقی شهر دانش.
13.رهبر، عباسعلی؛ حیدری، فاطمه (1390)، «تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر ارتقای سیاست‌گذاری»، فصلنامۀ علمی- پژوهشی علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، دورۀ 4، ش 14، ش پیاپی 15، صص 219-253.
14.صانعی، پرویز (1388)، حقوق جزای عمومی، ج 1، چ 2، تهران: انتشارات طرح نو.
15.عارفی، مرتضی؛ حبیب‌زاده، محمدجعفر؛ امیدی، جلیل؛ فرجیها، محمد (۱۳۹۸)، «بسترهای مداخلۀ کیفری در حوزۀ فقر از سیاست جنگ با فقر تا سیاست جنگ با فقرا»، مجلۀ پژوهش‌های کیفری، سال هفتم، ش ۲۸، صص۷۵-۱۰۸.
16.غلامی، حسین (1390)، «اصل حداقل‌بودن حقوق جزا»، فصلنامۀ پژوهش حقوق کیفری، سال اول، ش 2، صص 41-65.
17.قاسم‌زاده، سیدمرتضی (1378)، «مسئولیت مدنی شخص خوددار (تقصیر از نوع فعل سلبی یا ترک فعل)»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 44، ش پیاپی 816، صص 41-64.
18.قماشی، سعید، (۱۳۹۱)، «کرامت انسانی مانع گسترش جرم‌انگاری»، فصلنامۀ پژوهش حقوق کیفری، سال اول، ش ۱، صص۱۳۷-۱۵۸.
19.قماشی، سعید (1393)، کرامت انسانی و نقش آن در جرم‌انگاری، چ 1، تهران: نشر میزان.
20.قماشی، سعید؛ عارفی، مرتضی (1396)، «موانع سیاسی و اقتصادی پیشگیری اجتماعی از جرم»، آموزه‌های حقوقی کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش 13، صص 85-112.
21.کلارکسون، کریستوفر (1395)، تحلیل مبانی حقوق جزای عمومی، ترجمۀ حسین میرمحمدصادقی، چ 2، تهران: انتشارات جنگل.
22.کلارکسون، کریستوفر (1391)، حقوق جزای اختصاصی انگلستان و نقش حقوق جزا در جامعه، ترجمۀ حسین میرمحمدصادقی، چ 2، تهران: انتشارات جنگل.
23.کوک، مایکل (1384)، شایست و ناشایست در اندیشۀ اسلامی، ترجمۀ محمدحسین ساکت، تهران: نشر نگاه معاصر.
24.لازرژ، کریستین (۱۳۹۲)، درآمدی بر سیاست جنایی، ترجمۀ علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چ 4، تهران: نشر میزان.
25.محسنی تبریزی، علیرضا؛ صداقتی‌فرد، مجتبی (1390)، «پژوهشی در مورد بی‌تفاوتی اجتماعی در ایران (مورد پژوهش شهروندان تهرانی)»، مجلۀ جامعه­شناسی کاربری، سال بیست‌ودوم، ش چاپی43، ش 3، صص 1-22.
26.محقق داماد، مصطفی (1384)، قواعد فقه، ج 4، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
27.محمودی جانکی، فیروز (1393)، «جرم‌انگاری حق‌مدار با تأکید بر نظریۀ آلمانی مصالح حقوقی»، پژوهش حقوق کیفری، سال سوم، ش 9، صص 83-110.
28.محمودی جانکی، فیروز (1382)، مبانی، اصول و شیوه‌های جرم‌انگاری، رسالۀ دکتری حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
29.محمودی جانکی، فیروز (1386)، «مبانی فلسفی منع حقوقی و کیفری ایراد ضرر به خود (مطالعۀ موردی الزام استفاده از کمربند و کلاه ایمنی در رانندگی)»، فصلنامۀ ‌حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، سال سی‌وهفتم، ش 1، صص 117-157.
30.مصدق، محمد (1394)، آیین دادرسی کیفری، چ 6، تهران: انتشارات جنگل.
31.مقدسی، محمدباقر؛ یزدانی، جواد (۱۳۹۷) «مداخلۀ کیفری در حوزۀ خانواده از منظر مبانی جرم‌انگاری»، فصلنامۀ فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، سال بیست‌وسوم، ش 69، صص ۱۴۵-۱۷۲.
32.مکارم شیرازی، ناصر (1394)، قواعد مهم فقهی، ترجمۀ محمدجواد نوری همدانی، ج 1، قم: انتشارات امام علی(ع).
33.منصورآبادی، عباس (1396)، حقوق جزای عمومی 1، ج 1، چ 1، تهران: نشر میزان.
34.میرزاپوری، جابر (1395)، بی‌تفاوتی اجتماعی در ایران، چ 1، قم: پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق، انتشارات زمزم هدایت.
35.میرمحمدصادقی، حسین (1397)، جرائم علیه اشخاص، چ 25، تهران: نشر میزان.
36.نبوی، عبدالحسین؛ نواح، عبدالرضا؛ امیرشیرزاد، نرگس (1393)، «بررسی عوامل مؤثر بر بی‌تفاوتی اجتماعی (مورد مطالعه: شهروندان 18 سال به بالای شهر دزفول )»، مجلۀ جامعه­شناسی ایران، دورۀ 15، ش 3، صص132-161.
37.نجفی ابرندآبادی، ­علی‌حسین؛ هاشم‌بیگی، حمید (1397)، دانشنامه جرم‌شناسی، چ 5، تهران: انتشارات گنج دانش.
38.نجفی‌توانا، علی؛ فدایی، حسن (1387)، «الزام افراد عادی به گزارش جرم در حقوق ایران و فرانسه»، فقه و حقوق، سال پنجم، ش 19، صص 165-192.
39.نوبهار، رحیم (1383)، «بررسی فقهی الزام به ادای شهادت در دعاوی کیفری»، مجلۀ تحقیقات حقوقی، دورۀ 7، ش 4، صص 93-153.
40. یزدیان جعفری، جعفر (1393)، «بررسی جرم خودداری از کمک به افراد در معرض خطر»، فصلنامۀ حقوق پزشکی، سال هشتم، ش 31، صص 115-147.
41. Chinama, G. Alexander (2014), Living in the Age of Apathy, America xlibris Pub.
42. Duff.R.A, Green.S.P. (2005), Defining Crimes: Essays on the Special part of criminal law, 1st Edition pob, Oxford University Press.
43. Gamson. W. A (1976), Power and discontent, Hornewood, Il: Dorsey press.
44. Groninger, Jennifer L (1999), No Duty to Rescue: can Americans Really Leave a victim lying in the street? What is left of the American Rula, and will it survive unabated, LRev.2, Vol.263. pp: 353-377.
45. Haffman, Susan, (1984), "Making Apathy Criminal", Kentucky College of law, Kentucky law journal, pp: 1-29.
46. Hayman, david, A. (2005), Rescue without law: An empirical perspective one the Duty to Rescue, illionis law and economics working papers, series, university of illionis, college of law.
47. Latane, BiBB, Darley, John. M (1969), "Bystander apathy", American Scientist, 57/2, pp: 244-268.
48. Macpherson, C.B (1962), The political theory of possessive individualism, London, Oxford University Press.
49. Mendes, Silvia.M (2004), “Certainty Severity and Relative Deterrent Effects”, Questioning and Implication of role of Risk in Criminal Detterence Policy, The Policy Study Journal, Vol. 32, pp: 59-74.
50. Pgarsky, Greg (2002), “Identify Deterable Offenders”, Implications for Research on Deterrence, Justice, Quarterly, pp: 431-452.
51. Robinson, Paul. H (1984), “Criminal Liability for omission”, Newyork Law school, review, Vol. 29, pp: 101-126.
52. Schonsheck, Jonatan (1994), On Criminalization: An Essay in the Philosophy of Criminal law, London: Kluwer Academic pub.