تحصیل مال از طریق نامشروع در پرتو مقررات پولشویی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده علوم انسانی دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

تحصیل مال از طریق نامشروع، که در سال 1367 به موجب مادة 2 قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری جرم‌انگاری شده بود، برای بار دوم در قانون مبارزه با پولشویی، اصلاحی 1397، به شرح تبصرة 3 مادة 2 پیش‌بینی شده است. این تبصره، البته مغایر با مفاد قانون تشدید نبوده و هر کدام از این‌ها در شرایط خاصّی قابل اِعمال می‌باشند. تحصیل مال از طریق نامشروع در قانون تشدید، بنا بر تفسیر غایی فقط توسط اشخاص برخوردار از امتیازهای دولتی قابل ارتکاب بوده و به سایر افراد تسرّی ندارد. مفاد تبصرة 3 مادة 2 قانون پولشویی نیز در شرایطی قابل اِعمال است که «ظن نزدیک به علم» به تحصیل نامشروع مال وجود داشته و مشروعیّت تحصیل ثابت نگردد. در این مورد، این ظن قوی تقویت می‌شود که مال به احتمال قوی حاصل یک رفتار مجرمانه است، امّا نوع رفتار مجرمانه برای قاضی محرز نیست. چنانچه ثابت شود، مال خود ثمرة ارتکاب جرم مشخصی است، تحصیل این اموال با علم و اطلاع پولشویی محسوب شده و از شمول تبصرة مذکور خارج است. اگر احراز گردد مال نتیجه ارتکاب جرم نبوده و ناشی از یک تخلّف حقوقی یا عدول از مقررات قانونی می‌باشد، اتهام تحصیل نامشروع قابل پذیرش نخواهد بود. مفاد تبصرة 3 اموالی را دربرمی‌گیرد که منشأ مشروع آن‌ها با توجّه به افزایش ناگهانی و نامتعارف دارایی با تردید جدی روبه‌رو بوده و در این‌صورت، با توجّه به «ظن نزدیک به علم» فرض بر این گذاشته می‌شود که مال از رهگذر ارتکاب جرم به دست آمده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Obtain Property by unlawful in the light of money laundering regulations

نویسنده [English]

  • Hadi Rostami
چکیده [English]

Obtain Property by unlawful, which was criminalized in accordance with Article 2 of the Aggravation Act of Perpetrators Punishment of Bribery, Embezzlement and Fraud in 1988, again, provide Note 3 of Article 2 in the Anti-Money Laundering Act, Amendment 2019. This Note, does not contravene the provisions of Aggravation Act, each of which is applicable in a particular situation. Obtain Property by unlawful in Aggravation Act, according to the ultimate interpretation, only be performed by persons with state privileges. Note 3 of Article 2 on the Money Laundering Act also apply where there is a "suspicion close to certainty" for unlawful Obtaining and the legitimacy of Obtaining is not established. In this case, the strong suspicion is reinforced that property is most likely the result of criminal behavior, but the type of criminal behavior is not specific for the judge. If it is proven, property is the result of a specific crime; the acquisition of such property is considered money laundering and is not subject to the abovementioned provision. Charges of unlawful obtaining will not be admissible, if it is established that property were not the result of the crime and were a result of a civil violation. The provisions of Note 3 include property that whose unlawful source is in serious doubt, with evidence of the sudden and unusual increase in assets. So, the basis of "suspicion close to certainty" it is assumed that the money was obtained through the commission of the crime

کلیدواژه‌ها [English]

  • Obtain Property by unlawful
  • money laundering
  • unlawful source
  • dubious assets
  • suspicion close to certainty

مراجع

1. آزمایش، سید‌علی (1388)، «تحصیل مال نامشروع یا تحصیل مال از طریق نامشروع؟»، ماهنامه قضاوت، شمارۀ 46.
2. آقابابایی، حسین (1396)، «داراشدن توجیه‌ناپذیر»، دانشنامۀ علوم جنایی اقتصادی، به کوشش: امیر حسن نیازپور، چ ۱، تهران: نشر میزان.
3. آقالارثالث، سامان (1396)، سیاست جنایی قضایی ایران در قبال جرم تحصیل مال از طریق نامشروع، چ ۱، تهران: نشر میزان.
4. آقالارثالث، سامان؛ حبیب‌زاده، محمدجعفر؛ فرجیها، محمد؛ صابر، محمود (1395)، «گفتمان سیاست جنایی قانون‌گذار و رویه قضایی ایران در قبال جرم تحصیل مال از طریق نامشروع؛ با رویکرد تطبیقی بر گفتمان سیاست جنایی سازمان ملل متحد در مادۀ 20 کنوانسیون مبارزه با فساد»، مجلۀ پژوهش‌های حقوق تطبیقی، دورۀ 20، ش 2، صص 34-1.
5. آقایی‌نیا، حسین (1390)، «با تفسیر رایج از قسمت اخیر مادۀ 2 قانون تشدید به کجا می‌رویم»، ماهنامۀ قضاوت، ش 72، صص 49-51.
6. آقایی‌نیا، حسین؛ رستمی، هادی (1397)، حقوق کیفری اختصاصی، جرایم علیه اموال و مالکیت، چ ۲، تهران: نشر میزان.
7. اسماعیلی، محمد (1396)، «عدالت پیشگیرنده: مهار جرم در بستر نظام حقوقی»، مجلۀ مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دورۀ 4، ش 2، (پیاپی 9)، صص 326-297.
8. الهی‌منش، محمّدرضا؛ مرادی اوجقاز، محسن (1395)، جرایم علیه اموال و مالکیت، چ ۴، تهران: انتشارت مجد.
9. افوسو، دبلیو. پااتی و دیگران (1384)، چارچوب‌های حقوقی مقابله با فساد (مالی)، ترجمۀ احمد رنجبر، چ ۱، تهران: نشر مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
10. باقرزاده‌گان، امیر؛ میرزایی، محمد (1392)، «اهداف و قلمرو جرم‌انگاری تحصیل مال از طریق نامشروع» ، نشریۀ کارآگاه، دور دوم، سال ششم، ش 23، صص 96-78.
11. رحمدل، منصور (1396)، «مطالعۀ تطبیقی تحصیل مال نامشروع و تحصیل نامشروع مال در حقوق اسلام و غرب»، فصلنامۀ پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال چهارم، دورۀ 4، ش 3، صص 92-67.
12. رضوی‌فرد، بهزاد (1396)، «پولشویی»، در: دانشنامۀ علوم جنایی اقتصادی، به کوشش: امیرحسن نیازپور، چ ۱، تهران: نشر میزان.
13. زرنشان، شهرام؛ شجاعی نصرآبادی، محمد (1396)، «ضرورت جرم‌انگاری پولشویی مستقل از جرم منشأ»، مجلۀ آموزه‌های حقوق کیفری دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش 14، صص 200-173.
14. شاکری، ابوالحسن؛ البوعلی، امیر (1396)، «تحلیلی نوین از جرم تحصیل مال نامشروع در حقوق ایران»، فصلنامۀ پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال سیزدهم، ش 47، صص 114-93.
15. فرح‌بخش، مجتبی (1388)، «تأملی در رکن مادی کلاهبرداری و تحصیل مال به طریق نامشروع»، فصلنامۀ حقوق، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 39، ش 2، صص 300-283.
16. محسنی، فرید (1396)، «شفاف‌سازی اقتصادی»، در: دانشنامۀ علوم جنایی اقتصادی، به کوشش: امیرحسن نیازپور، چ ۱، تهران: نشر میزان.
17. محمودی، هادی (1396)، «کنوانسیون ملل متحد بر ضد فساد مالی (کنوانسیون مریدا)»، در: دانشنامۀ علوم جنایی اقتصادی، به کوشش: امیرحسن نیازپور، چاپ ۱، تهران: نشر میزان.
18. میرسعیدی، سید منصور؛ نجارزاده اهری، حجت (1391)، «داراشدن من غیرحق در حقوق ایران در پرتو کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد مالی»، پژوهش‌های ‌حقوقی شهر دانش، دورۀ 11، ش 21، صص 80-57.
19. میرمحمد صادقی، حسین (1396)، حقوق کیفری اختصاصی (2)، جرایم علیه اموال و مالکیت، چ ۵۰، تهران: نشر میزان.
20. نجفی ‌ابرندآبادی، علی‌حسین (1397). «سیاست جنایی در برابر بزهکاری اقتصادی»، در: مجموعۀ مقاله‌های همایش سیاست جنایی ایران در زمینۀ جرم‌های اقتصادی، اردیبهشت 1395، به کوشش: امیرحسن نیازپور، چاپ ۱، تهران: نشر میزان.
21. نجفی ‌ابرندآبادی، علی‌حسین (1382)، «جرایم مواد مخدر: درآمدی به جرم تطهیر درآمدها و سرمایه‌های نامشروع»، مجلۀ عرصۀ پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کازرون، سال اول، پیش‌شمارۀ 1، صص 24-12.
22. رأی شمارۀ 9209970269601010 شعبۀ 53 دادگاه تجدیدنظر استان تهران مورخ 1212/8/1392.
23. رأی شمارۀ 9209970220901066 شعبۀ 9 دادگاه تجدیدنظر استان تهران مورخ 11/9/1392.
24. قرار منع تعقیبِ شمارۀ 9709970235301962 مورّخ 27/10/1397صادره از دادسرای عمومی و انقلاب، ناحیۀ 14 تهران.
25. نظریۀ شمارۀ 4464/7 مورخ 12/9/1382 ادارۀ حقوقی قوۀ قضاییه.
26. نظریۀ شمارۀ 8531/7 مورخ 14/11/1382 ادارۀ حقوقی قوۀ قضاییه.
27. Boles, Jeffrey R (2014), “Criminalizing the Problem of Unexplained Wealth: Illicit Enrichment Offenses and Human Rights Violations”, New York University Journal of Legislation and Public Policy, Vol. 17, No. 4, pp. 836-880.
28. Kofele-Kale, Ndiva (2012), Combating Economic Crimes, Balancing Competing Rights and Interests in Prosecuting the Crime of Illicit Enrichment, 1st Edition, London: Routledge.
29. Maud, Perdriel-Vaissiere (2012), “The accumulation of unexplained wealth by public officials: Making the offence of illicit enrichment enforceable”, Bergen: Chr. Michelsen Institute, U4 Brief, No 1, pp. 1-4.
30. Muzila, Lindy; Morales, Michelle; Mathias, Marianne; Berger, Tammar (2012), On the Take: Criminalizing Illicit Enrichment to Fight Corruption, Washington, DC: World Bank. © World Bank. 
31. United Nation Convention against Corruption (2003), in: https://www.unodc.org/documents/ brussels//UN/ Convention_Against_Corruption.pdf
32. United Nation Convention against Transnational Organized Crimes, (Palermo Convention, 2000. in: https://www.unodc.org/documents/middleeastandnorthafrica/organised-crime/
33. United Nation Convention against Illicit traffic in Narcotic Drugs and Psychotropic Substances, (1988). in: https://www.unodc.org/pdf/convention_1988.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار