مشخصه‌های گفتمانی فرایند جرم‌انگاری ارتشاء در دهه 1360 خورشیدی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس

3 دانشجوی دکترای حقوق کیفری و جرم‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

هر پدیده انسانی حاصل تعامل و تعارض است و فرایند جرم­انگاری نیز به­عنوان سازوکار تنظیم‌گر رفتارهای اجتماعی ـ انسانی، برآیند گفتمان­هایی است که حول آن شکل می­گیرند. شناسایی این گفتمان­ها، ترسیم­گر فضای حاکم بر این فرایند است. این پژوهش با تشخیص ویژگی­های هر گفتمان در طی فرایند جرم­انگاری پدیده ارتشاء، درصدد کشف روابطی است که این فرایند را شکل می­دهند. برای ترسیم این جریان از روش سیاست­گذاری مرحله­ای مبتنی بر تعریف مشکل، ارائه راه­کار و مشروعیت به آن استفاده و در دل هر مرحله ویژگی­های گفتمانی بیان شد. تحلیل محتوای مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی در خصوص قوانین مهم در حوزه جرم­انگاری ارتشاء نشان داد که با توجه به چند بُعدی بودن این پدیده، گفتمان­های مختلف در فرایند جرم­انگاری آن با مشخصه­های گوناگون و نقطه تمرکز خاصی حول تعریف مشکل و بیان راه­کار شکل گرفتند.
درنهایت، این روابط و ویژگی­های گفتمانی نشان دادند که جرم­انگاری ارتشاء در دهه 1360 بیش از همه تحت تأثیر بینش­های سیاسی و اجتماعی آن دوران قرار داشت و نمایندگان مجلس شورای اسلامی تا حد بسیاری در پی توسعه جرم­انگاری این پدیده بودند و تمایل داشتند تا مصادیق خرد این جرم را در قالب اخلال در نظام اقتصادی شناسایی کنند. اگرچه در مقابل، رویکرد مداخله کیفری محدود توانست این دیدگاه را کنترل کند.

تازه های تحقیق

-

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Characteristics of Discourses in the Process of Criminalization of Bribery in 1360s

نویسندگان [English]

  • ali hossein najafi abrandabadi 1
  • mohammad farajiha 2
  • sakineh khanalipour 3
1 Professor of Criminal law and Criminology, in Shahid beheshti University, Law Faculty
2 professor of Criminal Law and Criminology, in Tarbiat Modares University, Law Faculty
3 PhD. Student of Criminal Law and Criminology, Shahid Beheshti University, Law Faculty
چکیده [English]

Every human-related phenomenon is the result of the interaction and conflict. In the same way, the process of criminalization as a regulatory mechanism for social behavior originates from some discourses. Identification of these discourses can illustrate the status quo of this process formation. This study by detecting the characteristics of every discourse in the process of criminalization of bribery, seeks to discover the existing relationships that make up this process. Illustrating the issue, the policy-stage method based on defining the problem, providing the solutions, and making them legitimate is used and in every stage the characteristics of discourses are mentioned.The content analysis of the proceeding negotiations of the Parliament on important Acts about bribery revealed that, in considering the multidimensional nature of this phenomenon, various discourses in the process of its criminalization with diverse and specific characteristics on defining the problem and suggested solutions had been formed. In the end, these relationships and characteristics showed that the criminalization of bribery in the 1360s had been affected by the political and social discourses. Parliament representatives had largely tended to develop the scope of criminalization in this area. They also had been to identify every instance of this crime as disrupting economic system. However, limited intervention of criminal justice approach could control this view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • discourse
  • Process of Criminalization
  • Bribery
  • Problem-solving Process
1. آقابابایی، حسین ( 1386 )، بررسی فقهیحقوقی جرم براندازی، چاپ دوم، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
2. احمدیامویی بهمن (بهکوشش) ( 1385 )، اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی، چاپ نخست، تهران، گام نو.
3. استوارت، هیمیش ( 1392 )،  محدوده اصل زیان [در جرمانگاری]، ترجمه: علی شجایی، در: دایره المعارف علوم جنایی .1262- (مجموعه مقالههای تازههای علوم جنایی)، کتاب دوم، چاپ نخست، تهران، بنیاد حقوقی میزان، صص. 1287 حساسیتهای » ،« ساختارهای اجتماعی » ،« الزامات اقتصادی » ،« بازیهای سیاسی » 1. همانطور که به نظر جونز ارکان مهمی برای بدعتهای کیفری و شکل دادن به قانون محسوب میشوند ،« ریشههای مذهبی » و « فرهنگی Jones, 2002, p.178.( 176 دوره 4، شماره 2، پاییز و زمستان 1396
4.اشتریان، کیومرث ( 1386 )، سیاستگذاری عمومی ایران، چاپ نخست، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
5. ایروانیان، امیر ( 1388 )، سیاست جنایی، پیشینه تاریخی، ساختار و ویژگیها، در: تازههای علوم جنایی (مجموعه .57- مقالهها)، زیر نظر: علیحسین نجفی ابرندآبادی، چاپ نخست، تهران، بنیاد حقوقی میزان، صص. 101
6. بکاریا، سزار ( 1389 )، رساله جرایم و مجازاتها، ترجمه: محمدعلی اردبیلی، چاپ ششم، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
7. پرادل، ژان ( 1392 )، تاریخ اندیشههای کیفری، ترجمه: علیحسین نجفی ابرندآبادی، چاپ هفتم، تهران، انتشارات سمت.
، 8. پوربافرانی، حسن ( 1392 )، بایدها و نبایدهای جرمانگاری در حقوق ایران، مجلس و راهبرد، سال 20 ، شماره 75 .25- صص. 52
9. حسینی، سیدمحمد ( 1394 )، سیاست جنایی در اسلام و در جمهوری اسلامی ایران، چاپ چهارم، تهران، انتشارات سمت.
10 .داف، آنتونی ( 1392 )، حقوق جنایی، ترجمه: قاسم محمدی، در: دایرهالمعارف علوم جنایی (مجموعه مقالههای .1288- تازه های علوم جنایی)، کتاب دوم، چاپ نخست، تهران، بنیاد حقوقی میزان، صص. 1318
11 .دلماسمارتی، میری ( 1395 )، نظامهای بزرگ سیاست جنایی، برگردان: علیحسین نجفی ابرندآبادی، چاپ سوم، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
12 .رستمی، هادی (بهار و تابستان 1393 )، جرمانگاری و کیفرگذاری در پرتو اصول محدودکننده آزادی در نظریه .55- لیبرال،  پژوهشنامه حقوق کیفری، سال پنجم، شماره اول، صص. 81
13 .سماواتی پیروز، امیر (زمستان 1390 )، تأملی بر جرایم اقتصادی از منظر بایستههای حقوق جزای اقتصادی، در: .645 یادنامه شادروان دکتر رضا نوربها (ضمیمه مجله تحقیقات حقوقی)، صص. 676
14 .شمعی، محمد ( 1392 )، درآمدی بر جرمانگاری و جرمزدایی، چاپ نخست، تهران، انتشارات جنگل.
15 .صانعی، پرویز ( 1389 )، حقوق و اجتماع: رابطه حقوق با عوامل اجتماعی و روانی، چاپ دوم، تهران، طرح نو.
16 .طاهری، سمانه ( 1392 )، سیاست کیفری سختگیرانه، چاپ نخست، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
17 .غلامی، حسین ( 1393 )، اصل حداقل بودن حقوق جزا، چاپ نخست، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
18 .فرجیها، محمد، مقدسی، باقر ( 1392 )، پاسخهای کیفری عوامگرایانه به مفاسد اقتصادی، در: دایره المعارف علوم جنایی (مجموعه مقالههای تازههای علوم جنایی)، کتاب دوم، چاپ نخست، تهران، بنیاد حقوقی میزان، صص. 1193-1174.
19 .کوشا، جعفر (زمستان 1390 )، امنیت اقتصادی با تأکید بر پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا و پولشویی، در: یادنامه .869 شادروان دکتر رضا نوربها (ضمیمه مجله تحقیقات حقوقی)، صص. 873
20 .محمودی جانکی، فیروز، مهرانگیز، روستایی (بهار و زمستان 1392 )، توجیه مداخله کیفری؛ اصول و ضرورتها، .35- پژوهش حقوق کیفری، سال دوم، شماره سوم، صص. 66
21 .محمودی جانکی، فیروز (زمستان 1393 )، جرمانگاری حقمدار؛ با تأکید بر نظریه آلمانی مصالح حقوقی، پژوهش
- حقوق کیفری، سال سوم، شماره نهم، صص. 110 . 1364 )، دوره دوم، جلسه 132 /2/
22 .مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی 23. 
24. 1364 )، دوره دوم، جلسه 168 /6/ 23 .مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی ( 12
. 1369 )، دوره سوم، جلسه 257 /4/ 24 .مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی ( 25
. 1369 )، دوره سوم، جلسه 258 /4/ 25 .مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی ( 26 مشخصه های گفتمانی فرآیند جرم انگاری ارتشاء در دهه 1360 خورشیدی 177
26. . 1369 )، دوره سوم، جلسه 259 /4/ مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی ( 27
27 .میرمجیدی، سپیده، حبیبزاده، محمدجعفر، فرجیها، محمد، امیدی، جلیل (بهار 1395 )، تحلیل برساختگرایانه
فرآیند جرمانگاری در ایران براساس نظریه واقعیت اجتماعی جرم   پژوهش حقوق کیفری، سال چهارم، شماره .145- چهاردهم، صص. 172
28 .نجفی ابرندآبادی، علیحسین، هاشم بیگی، حمید ( 1395 )، دانشنامه جرمشناسی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات
گنجدانش.
29 .نوبهار، رحیم ( 1387 )، حمایت حقوق کیفری از حوزههای عمومی و خصوصی، چاپ نخست، تهران، انتشارات جنگل.
30 .نوبهار، رحیم ( 1393 )، اصل کاربرد کمینه حقوق کیفری، در: اصل حداقل بودن حقوق جزا، چاپ نخست، تهران، .41- بنیاد حقوقی میزان، صص. 64
31 .نیازپور، امیرحسن ( 1388 )، جرمانگاری در حقوق کار ایران، جلوهای از راهبرد حمایتی پیشروی سیاست جنایی، در: تازههای علوم جنایی (مجموعه مقالهها)، زیر نظر: علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ نخست، تهران، بنیاد .759- حقوقی میزان، صص. 782
32 .وحید، مجید ( 1383 )، سیاستگذاری عمومی، چاپ نخست، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
33 .ولایی، عیسی ( 1391 )، جرایم و مجازاتها در اسلام، چاپ نخست، تهران، مجمع علمی و فرهنگی مجد.
34 .هوساک، داگلاس ( 1393 )، حقوق کیفری بهمثابه آخرین راهحل، در: اصل حداقل بودن حقوق جزا، چاپ نخست،
.93 - تهران، بنیاد حقوقی میزان، صص. 138
35. Braithwaite, John, Pettit, Philip (1994),  Criminalization, Decriminalization and Republican Theory, International Journal of Criminology, Vol. 32, No.12, pp. 61-80.
36 Garrison, Arthur H. (2009),  The Influence of Research on Criminal Justice Policy Making, Professional Issues in Criminal Justice, Vol. 4, No.1.
37. Kestigian, Aidan E. (19  h May 2012), Respect for Individuals in Theories of Criminalization, A study presented to the Faculty of Wheaton College in Philosophy, Massachusetts.
38. Kingdon, John W. (2014), Agendas, Alternatives, and Public Policies (second edition), Pearson New International Edition.
39. Jones, Trevor, Newburn, Tim (2002),  Policy convergence and crime control in the USA and the UK: Streams of influence and levels of Impact, Criminal Justice Journal, Sage Publication, Vol.2, No.2, pp.173-203.
40. Solomon Jr., Peter H. (1981),  The Policy Process in Canadian Criminal Justice: A Perspective and Research Agenda, Canadian J. Criminology, 23, 5.
Solomon, Peter H. Jr. (2014),  the Making of Criminal Law in Russia and the West: the Policy Process, Administration, and the Role of Experts, Public Administration Issues, Special Issue, pp. 29-56.