اجرای علنی مجازات؛ توجیهات و تبعات

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکترای حقوق کیفری و جرمشناسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

نحوۀ اجرای مجازات‌ از مسائل مهم و چالش‌برانگیز حقوق کیفری است. بازدارندگی به‌عنوان یکی از اهداف اساسی اجرای مجازات‌ بعضی از مجریان عدالت کیفری را بر آن داشته است تا چنین هدفی را از راه اجرای علنی مجازات‌ دنبال کنند. در فقه جزایی اسلام و به‌تبع آن در نظام حقوقی ایران هم، چنین تمایلی جود دارد. برای توجیه فقهی این تمایل، به قرآن و سنت استناد شده است. به‌نظر می‌رسد آیات و روایات مورد استناد، دلالتی بر وجوب یا حتی استحباب فراخوان عمومی برای تماشای تحمیل درد و رنج مجازات به محکومان ندارند. مقصود از آنچه در بعضی از آیات در خصوص حضور چند نفر محدود هنگام اجرای حد آمده است، تأکید بر حتمیت اجرای حد، بعد از اثبات دارد. روایات وارده دربارۀ آثار مثبت اقامۀ حد نیز دلالت مستقیم یا حتی غیرمستقیمی بر اجرای علنی به معنای دعوت از عموم برای مشاهدۀ چگونگی اجرای مجازات ندارند. اجرای علنی مجازات‌ به شیوۀ امروزی، با اصل اوّلی و شرعی اجرای غیرعلنی مجازات‌ و قواعد مهمی مثل وجوب حفظ حیثیت افراد، ممنوعیت مجازات مضاعف، حرمت تنفیر و حرمت وهن دین نیز ممکن است در تعارض باشد. از سویی دیگر پژوهش‌های انجام‌گرفته در برخی کشورها در‌بارۀ مجازات‌ اعدام و چگونگی اجرای آن – به‌عنوان شدیدترین مجازاتی که می‌تواند در ملأ عام انجام گیرد-، بازدارندگی و سودمندی آن را به اثبات نرسانده است. به‌نظر می­رسد عدم تلقی صحیح از سیاست‌های بازدارنده از سویی و رویکردهای مبتنی بر سزاگرایی، ابزارگرایی و عوام‌گرایی کیفری از سوی دیگر، مجریان عدالت کیفری را به سمت اجرای علنی مجازات‌ها در راستای تحقق اهداف سازمانی و نهادی سوق داده باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Public Implementation of Punishment; Justifications and fallouts

نویسندگان [English]

  • Jalil Omidi 1
  • Hosein Atouf 2
1
2
چکیده [English]

One of the important and challenging issues in the criminal law is the manner of punishments implementation. Deterrence as one of the main objectives of the criminal sanctions enforcement has prompted some criminal law operators to pursue this goal through the public execution of punishments. In the Islamic penal jurisprudence and consequently in the Iranian legal system, there is such a tendency. To jurisprudential justify of this tendency, the Qur'an and Sunnah is referred. It seems that Quran and hadiths, implying no obligation or recommendation to public invitation to watch the suffering inflicted punishment to the convicts. The purpose of what some of the Quranic verses on the presence of several people when implementation of Hudood (Islamic Prescribed Punishment), emphasizing the certainty enforcement of punishments, after proofing. The Hadiths about positive effect of execution of Hudood don’t indicate directly or indirectly, the public implementation of Hudood, that’s to say invitation of people to watch that openly. The public execution of penalties in contemporary methods may be in conflict with the primary and religious principle of unpublic execution of punishment and with important rules such as protection of people’s honor; prohibition of double pain, prohibition of making religion-hate and prohibition of weakening of religion. On the other hand studies in some countries on the death penalty and how to execute it - as the most severe punishment that can be done in public, has not proved its deterrence and usefulness. On the one hand it seems that the lack of a correct conception of deterrent policies and on the other hand retribution, penal Instrumentalism and populism lead enforcement of criminal justice to public implementation of punishments in line with organizational and institutional goals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public Implementation of Punishment
  • deterrence
  • Penal Instrumentalism
  • Penal populism
  • Prohibition of Making Religion-Hate

مراجع

  1. منابع

    الف) فارسی

    1. ابوالحسنی، رحیم (1380)،‌ اجرای علنی مجازات‌ها از دیدگاه حقوق اسلام، مجلۀ رواق اندیشه، ش 6.
    2. الاصفهانی (فاضل هندی)، بهاء‌الدین محمد بن الحسن الأصفهانی(1405ق)، کشف اللثام، قم، مکتبه آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
    3. اکبری، ‌حسین (1379)، مطالعۀ نظری – عملی کیفر مرگ در حقوق مواد مخدر، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی جنبه‌های مختلف سیاست جنایی در قبال مواد مخدر، جلد، چاپ اول 1، تهران، ‌انتشارات روزنامۀ رسمی.
    4. باختر، احمد (1387)، اجرای احکام کیفری در آیینۀ قوانین و رویۀ قضایی، انتشارات جنگل، جاودانه، تهران.
    5. بیضاوی، ناصرالدین (1434ق)، انوار التنزیل، بیروت، دارالمعرفه.
    6. پرادل، ژان (1381)، تاریخ اندیشه‌های کیفری، ترجمۀ علی‌حسین، نجفی ابرندآبادی، چاپ اول، تهران، سمت.
    7. حبیب‌زاده، محمدجعفر؛ رحمانیان،‌ حامد (1393)، ابزارگرایی کیفری: قلمرو،‌ مفهوم، شاخص، پژوهش حقوق کیفری،‌ سال دوم،‌ ش 5، تهران.
    8. حرّ عاملی، محمدبن حسن بن علی بن حسین (1414ق)، وسایل‌الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
    9. حلی (ابن ادریس)، محمدبن منصور بن احمد بن ادریس (1411ق)، السرائر، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
    10.  حلی (علامه حلی)، حسن بن یوسف (1416ق)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم، مؤسسۀ النشر الاسلامی.
    11.  -------------------، (1418ق)، مختلف الشیعه، مرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی.
    12.  حلّی (محقق حلی)، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفر بن الحسن (1318ق)، مختصر النافع، سلسلة الینابیع الفقهیه.
    13.  خمینی، روح‌الله (1421ق)، تحریر الوسیله، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    14.  خویی، ابوالقاسم الموسوی (1422ق)، تکمله المنهاج، عراق، نشر الجامعه بغداد.
    15.  رابرتز، جولیان وی؛ ‌استالانز، لورتاجی؛ ایندرمار، دیوید؛ هاف، مایک (1392)، عوام‌گرایی کیفری و افکار عمومی، درس‌هایی از پنج کشور، ترجمۀ زینب باقری‌نژاد، سودابه رضوانی، هانیه هژبر الساداتی، مهدی کاظمی جویباری، تهران، میزان.
    16.  زمخشری، جارالله (1408ق)، الکشاف، بیروت، دارالکتاب العربی.
    17.  السیوری (فاضل مقداد)، جمال‌الدین مقداد بن عبدالله (1373ق)، کنزالعرفان، تهران، المکتبة المرتضویه.
    18.  طوسی (شیخ طوسی)، محمد بن حسن بن علی (1416ق)، التهذیب، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
    19.  -------------------، الخلاف، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
    20.  فراء، حسین بن مسعود بن محمد بن الفراء (1418ق)، التهذیب فی فقه الامام الشافعی، بیروت، دارالکتب العلمیه.
    21.  کلینی (شیخ کلینی)، محمدبن یعقوب (1365)، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    22.  مالکی، احمدبن محمد الصاوی (1398ق)، بلغة السالک لاقرب المسالک الی مذهب الامام مالک، مکه مکرمه، دار معرفة للطباعة و النشر.
    23.  مدنی قهفرخی، سعید (1390)، اعتیاد در ایران، چاپ اول، تهران،‌ نشر ثالث.
    24.  مطهری، مرتضی (1374)، اسلام و مقتضیات زمان، قم، صدرا.
    25.  مقدسی، محمدباقر؛ فرجیها، محمد (1390)، رویکرد عوام‌گرایی کیفری به جرایم جنسی (مطالعۀ تطبیقی)، مجلۀ پژوهش‌های حقوق تطبیقی دانشگاه تربیت مدرس، دورۀ 5، شماره 2، تهران.
    26.  نجفی توانا، علی، میلکی، ایوب (1392)، بایدها و نبایدهای اجرای علنی کیفر، بایسته‌های پژوهش در نظام عدالت کیفری (مجموعه مقالات)، تهران، نشر میزان.
    27.  نوبهار، رحیم (1384)، بررسی قاعدۀ فقهی حرمت تنفیر از دین، مجلۀ تحقیقات حقوقی، پاییز و زمستان، تهران.
    28.  نوفرستی، غلامرضا (1383)، اجرای مجازات در ملأعام، مجلۀ دانش پژوهان، شماره 5، تهران.

    ب) انگلیسی

    1. A, Adeyemi (1978), Death Penalty: Criminological perspectives, the Nigerian Situation.
    2. Blumstein, A, Cohen, J, Nagin, D, (1978) (eds), Deterrence and Capacitation: Estimating the effect of Criminal Sanction on Crime Rate, Washington D.C, National Academy of Science.
    3. D. Cheatwood (1993), Capital Punishment and the Deterrence of Violent Crime in Comparable Counties’ Criminal Justice Review 18 (2).
    4. David P, Philips (1980), The Deterrence Effect of Capital Punishment: New Evidence on An Old Controversy, American Journal of Sociology, No 86.
    5. Donohue, J. J, Wolfers, J.(2004), The Death Penalty: No Evidence for Deterrence, Economic Voice.
    6. Fagan, Jeffrey, Zimmring, Franklin, Geller, Amanda (2006), Capital Homicide and Capital Punishment: A Market Share Theory of Deterrence, Texas Law Review.
    7. Fagan, Jeffrey, Zimmring, Franklin, Geller, Amanda (2006), Capital Homicide and Capital Punishment: A Market Share Theory of Deterrence, Texas Law Review.
    8. Issac, Ehrlich. (1982), On Positive Methodology, Ethics and Polemics in Deterrence Research, British Journal of Criminology, No 22.
    9. Morris, Norval, Marson, Charles C; Fuson, Douglas F (1967), Capital punishment: developments, 1961-1965; New York, United Nations.
    10. Peterson, R, D, Bailey, W. C, Is the Capital Punishment an Effective Deterrence for Murder? An Examination of Social Science Research.
    11. Pratt, J.(2000), Sex Crimes and the New Punitiveness, Behavioral Sciences and the Law, Vol. 18, pp 135-151.
    12. R, J,  Acker, R, M, Bohm, C, S, Lanier (eds) (1998), America’ Experiment with Capital Punishment.
    13. Shepherd, J, M, Deterrence Versus Brutalization (2005), Capital Punishment ’s Differing Impact among States; Michigan Law Review, No 104.
    14. Simon, J. (2000), Megan’s Law: Crime and Democracy in Late Modern America, Law and Social Inquiry, Vol 25 (4).
    15. Van Den Haag, E; Justice Deterrence and the death Penalty, I J, R, Acker, R. M. Bohm, C. S, Lanier (eds) (2003), American’s Experiment with Capital Punishment.
    16. William, Bailey (1980), A MultiVariate Cross-Sectional Analysis of the Deterrent Effect of the Death penalty, Sociology and Social Research 64.
    17. William J. Bowers, G. L, Pierce, J. F, McDevitte (1984), legal Homicide: Death as Punishment in America (1864- 1982).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار