نقدی بر مفهوم جرم اقتصادی در قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ التحصیل دوره دکترای حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشیار دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

جرایم اقتصادی نه تنها نظام اقتصادی بلکه تمام سطوح نظام اجتماعی را دچار چالش می­کند و باید این دسته از جرایم با سیاست جنایی جامعی کنترل شود. فضای اقتصادی ایران هم به‌دلیل ابتلا به آسیب­های عدیده، نسبت به نظام­های اقتصادی پیشرفته، زمینۀ مساعدتری برای ارتکاب جرم اقتصادی ایجاد می­کند، درحالی‌که نظام حقوقی به‌ویژه حقوق کیفری ایران تدبیر خاصی در برابر این دسته از جرایم ندارد. قانون جدید مجازات اسلامی برای نخستین بار به روش «تبیین حصری مصادیق» مفهومی از جرم اقتصادی ارائه کرده است. اما به‌دلیل ابهام در مصادیق، عدم جامعیت مصادیق و فقدان معیار خاص برای تمییز جرایم اقتصادی از سایر جرایم، این مفهوم بیش از آنکه به نفع نظام حقوقی باشد به نفع مجرمان اقتصادی واقعی است. این نوشتار با تبیین مفهوم نوین جرم اقتصادی و ارائۀ تعریف جدید و کل­نگر از آن، به بررسی و نقد مفهوم جرم اقتصادی در قانون جدید مجازات اسلامی می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critiques on the concept of \"economic crimes\" in the Islamic penal code of Iran (1392)

نویسندگان [English]

  • jafar hassani 1
  • nasrin mehra 2
1
2
چکیده [English]

Economic crimes challenge, not only economic system, but all parts of social system so it must be controlled by a comprehensive criminal policy. In other hand, Iranian economic enviroment has several deficiencies that make suitable context to economic crime while Iranian criminal law, hasn’t any special contrivance against it. For first time in Iranian legal system, new Islamic criminal code of Iran, presented a concept from “economic crimes” by specification of its limitative examples. But because of ambiguity and incompetence in this examples and lack of any criterion for distinction of economic crimes from other types of crimes, this concept was critically. This article offers a new structural difinition for “economic crime” then by using it, analyse and criticize the concept of “economic crime” in new Islamic criminal code of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Economic criminal law
  • Economic crimes in Iran
  • Structural definition of economic crime

مراجع

  1. منابع

    الف) فارسی

    1. آکرمن، سوزان رُز (1385)، فساد و دولت: علت­ها، پیامدها و اصلاح، ترجمۀ منوچهر صبوری، چ اول، تهران: پردیس دانش.
    2. آکرمن، سوزان رز (1388)، فساد و دولت: علل، نتایج و اصلاحات، چاپ­شده در مجموعه مقالات «قدرت، فساد و فرصت­های اجتماعی»، ترجمه و ویرایش حسین راغفر، چ دوم، تهران: نشر نقش و نگار.
    3. برنارد، تامس، جفری اسنیپس، الکساندر جرولد (1392)، جرم‌شناسی نظری ولد، ترجمۀ علی شجاعی، چ اول، تهران: دادگستر.
    4. حسنی، جعفر (1393)، معیارهای جرم­انگاری اقتصادی در نظام اقتصادی مختلط، رسالۀ دکتری به راهنمایی دکتر نسرین مهرا، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکدۀ حقوق.
    5. دادخدایی، لیلا (1389)، مفهوم جرم اقتصادی و تحولات آن، تعالی حقوق، سال دوم، ش 6.
    6. دورکیم، امیل (1387)، تقسیم کار اجتماعی، ترجمۀ باقر پرهام، چ سوم، تهران: نشر مرکز.
    7. رنانی، محسن (1389)، بازار یا نابازار، چ سوم، تهران: نشر مؤسسۀ عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
    8. سن، آمارتیا (1391)، توسعه یعنی آزادی، ترجمۀ محمدسعید نوری نائینی، چ چهارم، تهران: نشر نی.
    9. قلی­زاده، ابوالفضل؛ توکل­پور، محمدهادی (1392)، شناسایی و طبقه­بندی عناوین مجرمانه، چ اول، تهران: نشر مرکز مطالعات اجتماعی و جرمشناسی معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوۀ قضاییه.
    10. کریم­زاده، مصطفی؛ خدیجه نصراللهی؛ صمدی، سعید؛ دلالی اصفهانی؛ رحیم؛ فخار، مجید (1388)بررسی بیماری هلندی در اقتصاد ایران تأثیرگذاری رابطۀ مبادله بر ساختار سرمایه­گذاری، اقتصاد مقداری (بررسی­های اقتصادی سابق)، ش 23.
    11. نظری، محسن؛ اصغر مبارک (1389)، وفور منابع طبیعی بیماری هلندی و رشد اقتصادی در کشورهای نفتی، مطالعات اقتصاد انرژی، ش 27.
    12. یدالله­زاده طبری، ناصر (1379)، درآمدهای نفتی و بیماری هلندی/ تحولات ساختاری اقتصاد ایران طی دهه­های 1350 و 1360، نشریۀ اطلاعات سیاسی – اقتصادی، ش 153 و 154.

    ب) انگلیسی

    1. Alvesalo, Anne and Tombs, Steve,(2004), Economic Crime Control in Finland, Journal of Sociology (Sage publications), Vol. 38, No. 1
    2. Alvesalo, Anne and Tombs, Steve, (2002), Working For Criminalization of Economic Offending: Contradictions for Critical Criminology?, Journal of Critical Criminology, Vol. 11
    3. Bernburg, Jon Gunnar, (2002), Anomie, Social Change and Crime, British Journal of Criminology, Vol.42
    4. Bruinsma, Gerben & Bernasco, Wim, (2004), Criminal groups and transnational illegal markets (A more detailed examination on the basis of Social Network Theory), Journal of Crime, Law & Social Change (Kluwer Academic Publishers), Vol. 41
    5. Budima, Gjeneza, (2006), Can corruption and economic crime be controlled in developing economies, and if so, is the cost worth it?, Journal of Financial Crime, Vol. 13, No. 4
    6. Bussmann, Kai-D. & Werle, Markus M., (2006), Addressing Crime In Companies (First Findings from a Global Survey of Economic Crime), British Journal of Criminology, Vol. 46
    7. Council of Europe, (2006), Situation Report on Organized and Economic Crime in South-Eastern Europe, Strasbourg
    8. Davies, Pamela A., (2003), Is Economic Crime a Man’s Game?, Feminist Theory (SAGE publications), Vol. 4, No. 3
    9. Karstedt, Susanne and Farrall, Stephen, (2006), The Moral Economy of Everyday Crime (Markets, Consumers and Citizens), British Journal of Criminology, Vol.46
    10. Pratt, Richard, (2004),Economic Crime- the Financial System as a Victim, Journal of Financial Crime (Henry Stewart Publication), Vol. 12, No. 1
    11. PricewaterhouseCoopers, (2003), Global Economic Crime Survey 2003, available at: https://www.pwc.com/gx/en/economic-crime-survey/pdf/pwc_2003gecs.pdf
    12. Recommendation: No. R (81) 12 of the Committee of Ministers to Member States on Economic Crime (25 June 1981)
    13. Rosenfeld, Richard & Messner, Steven F, (2013), Crime and the Economy, Los Angeles: SAGE publications
    14. Webb, Philippa, (2005), The United Nations Convention Against Corruption (global achievement or missed opportunity), Journal of International Economic Law, Vol. 8, No.1

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار