افساد فی الارض؛ ابهام مفهومی، مفاسد عملی (تحلیل حقوقی ماده 286 قانون مجازات اسلامی)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

یکی از عناوین بحث­انگیز در قلمرو حقوق کیفری اسلام، افساد فی‌الارض است؛ عنوانی که از یک سو مستندات فقهی ذکرشده برای آن، تکافوی اثبات چنین جرمی را نمی­دهد و از سوی دیگر، کاربرد گستردۀ آن در حقوق کیفری ایران سایۀ سنگین مصلحت را بر پذیرش این تأسیس مشکوک فقهی گسترانده است. با پذیرش تعریف موسع از عنوان مفسد فی‌الارض در قانون جدیدالتصویب مجازات اسلامی باید نگاهی دوباره به مبانی فقهی این مجازات انداخت و از آن طریق به تحلیل رویکرد پذیرفته‌شدۀ قانون مجازات اسلامی همت گمارد. در مقالۀ پیش­رو به اثبات خواهد رسید که این مجازات مستند قابل اتکایی در فقه اسلامی ندارد و بیشتر فقها آن را به‌عنوان جرمی مستقل شناسایی نکرده‌اند. نیز روشن خواهد شد که رویکرد قانون مجازات اسلامی، چیزی جز استعمال گستردۀ عنوانی مبهم و مشکوک با عباراتی قابل تفسیر نیست و خطرهای بالقوۀ گستره­ای را علیه جامعۀ اسلامی و شهروندان آن ایجاد خواهد کرد.

تازه های تحقیق

ندارد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ifsad fi al-Arth: Conceptual Ambiguity, Practical Repercussion (Evaluation of Islamic Criminal Law Article 286)

نویسنده [English]

  • mohsen borhani
چکیده [English]

Ifsad fi al-arth is one of the controversial issues in Islamic criminal law. Jurisprudential sources (fiqh) are not adequate to establish this concept; on the other hand widespread use of this subject matter in Iranian criminal law has shed the shadow of prudence on this dubious jurisprudential establishment.  s this definition of Ifsad has been accepted widely by recently enacted criminal law, it is of importance to analyze this approach. In this article it will be ascertained that this criminal conception does not have convincing grounds in Fiqh and most of Islamic scholars (Foqaha) have not recognised it as an independent crime. Furthermore it will be clarified that this approach results in massive use of this questionable subject matter and leads to arbitrary interpretations. Further it might causes potential risks for Islamic community and its citizens.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ifsad fi al-Arth
  • Ifsad
  • Moharebah
  • execution

اصل مقاله

ندارد

مراجع

  1. منابع

    الف) فارسی

    1.بای، حسینعلی (زمستان 1384)، سیری در مستندات فقهی جرم­انگاری افساد فی‌الارض، مجلۀ فقه و حقوق، سال دوم، ش هفتم.

    2.بای، حسینعلی (تابستان 1385)، افساد فی‌الارض چیست، مفسد فی‌الارض کیست؟، مجلۀ فقه و حقوق، سال سوم، ش نهم.

    3.هاشمی شاهرودی، سید محمود، بحث فی تحدید حدّ المحارب، ج 9، مجلۀ فقه اهل‌البیت (ع).

    4.مؤمن، محمد (1415ق)، کلمات سدیده فی مسائل جدیده، چ اول، ایران، قم، مؤسسۀ النشر الإسلامی.

    5.گلپایگانی، سید محمدرضا (1412ق)، الدر المنضود فی أحکام الحدود، چ اول، قم، دارالقرآن الکریم.

    6.خمینی، سید روح­الله (1384)، تحریرالوسیله، چ دوم، قم، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام.

    7.نجفی، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، چ هفتم، بیروت، دار احیاء آثار عربی.

    8.طوسی، أبوجعفر محمدبن حسن (1407ق)، تهذیب الأحکام، چ چهارم، تهران، دارالکتب الإسلامیه.

    9.--------------- (1390ق)، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، چ اول، تهران، دارالکتب الإسلامیه.

    1.  طوسی، محمدبن الحسن (1400ق)، نهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، چ دوم، بیروت، دارالکتاب العربی.
    2.  -------------- (1431ق)، المبسوط فی الفقه الإمامیه، چ دوم، قم، مؤسسۀ النشر الإسلامی.
    3.  -------------- (1407ق)، الخلاف، چ اول، قم، مؤسسۀ النشر الإسلامی.
    4.  جبعی العاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی (1410ق)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، چ اول، قم، کتابفروشی داوری.
    5.  --------------- (1413ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، چ اول، قم، مؤسسۀ المعارف الاسلامیه،.
    6.  حر عاملی، محمدبن الحسن (1409ق)، وسائل الشیعه إلی تحصیل مسائل الشریعه، چ اول، قم، مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
    7. کلینی، محمدبن یعقوب (1407ق)، الکافی، چ چهارم، تهران، دارالکتب الإسلامیه.
    8.  صدوق، محمدبن علی بن بابویه (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، چ دوم ، قم، مؤسسۀ النشر الإسلامی.
    9.  کدیور، محسن (1387)، حق الناس، چ دوم، تهران، کویر.
    10.  برهانی، محسن (پاییز 1388)، سیاست کیفری ایران در قبال روسپیگری، مجلۀ مطالعات راهبردی زنان، سال دوازدهم، ش 45.
    11.  فاضل لنکرانی، محمد(1422ق)، تفصیل الشریعه فی شرح تحریرالوسیله، چ دوم، مرکز فقه الأئمه الأطهار، قم.
    12.  خویی، سید ابوالقاسم (1422ق)، مبانی تکمله المنهاج، چ اول، قم، مؤسسۀ إحیاء آثار الإمام الخویی.
    13.  حلّی (محقق حلّی)، جعفر بن حسن(1408ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ دوم، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان.
    14.  -------------- (1412ق)، نکت النهایه، چ اول، قم، مؤسسۀ النشر الإسلامی.
    15.  -------------- (1418ق)، مختصر النافع، چ ششم، قم، مؤسسۀ المطبوعات الدینیه.
    16.  عاملی (شهید اول)، محمد بن مکّی (1410ق)، اللمعه الدمشقیه فی الفقه الإمامیه، چ اول، بیروت، دارالتراث.
    17.  طوسی، محمد بن علی بن حمزه (1408ق)، الوسیله إلی نیل الفضیله، چ اول، قم، انتشارات کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی.
    18.  بغدادی (شیخ مفید)، محمدبن محمد بن نعمان(1413ق)، المقنعه، چ اول، کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید، قم.
    19.  دیلمی (سلار)، حمزه بن عبدالعزیز(1404ق)، المراسم العلویّه و الأحکام العلویه، چ اول، قم، منشورات الحرمین.
    20.  ابن مطهر (علامه حلّی)، حسن بن یوسف(1419ق)، مختلف الشیعه، چ اول، قم، مؤسسۀ النشر الإسلامی.
    21.  ابن مطهر (علامه حلّی)، حسن بن یوسف(1419ق)، قواعد الاحکام، چ اول، قم، مؤسسۀ النشر الإسلامی.
    22.  إبن­إدریس، محمد بن منصور (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چ دوم، قم، مؤسسۀ النشر الإسلامی.
    23.  إبن­برّاج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز (1406ق)، مهذّب، چ اول، قم، مؤسسۀ النشر الإسلامی.
    24.  حبیب­زاده، محمدجعفر (1370)، بررسی جرم محاربه و افساد فی‌الارض، چ اول، مؤسسۀ انتشارات کیهان، تهران.  
    25.  حلبی، ابی‌الصلاح (1403ق)، الکافی فی الفقه، چ اول، اصفهان، کتابخانۀ عمومی امام امیرالمومنین.
    26.  کیدری، محمدبن حسین (1416)، اصباح الشیعه الی مصباح الشیعه، چ اول، قم،‌ مؤسسۀ امام صادق (ع).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار