فناوری‌های مجازات و تداوم نظم سیاسی- اجتماعی در ایران (با تأکید بر مجازات حبس در ایران پسا انقلاب)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 دانشجوی دکترای گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

هر نظم سیاسی-اجتماعی برساختی است گفتمانی-زبانی و پیوند آن با فناوری‌های غیرزبانی، به‌صورت دیالکتیکی این نظم را تداوم می‌بخشند. با مشاهدۀ تاریخ ایران می‌توان سه نقطۀ گسست در این نظم را مشاهده کرد. نظم سیاسی-اجتماعی در ایران از باستان تا پایان قاجار تحت تأثیر گفتمان سنت-شبان‌وارگی، دوران پهلوی تحت تأثیر گفتمان شبه‌مدرنیته-شبان‌وارگی و دوران پس از انقلاب، اغلب تحت تأثیر گفتمان اسلام‌گرایی بوده است و بدین‌ترتیب به تبعیت از اندیشة دیرینه‌شناسی و تبارشناسی میشل فوکو، در هر دوره حقیقتی متولد شده است که افراد هویت خودشان را در آن نظام حقیقت می‌دیدند. جرم نیز برساخت حاصل این نظام حقیقت بوده و به‌تبع با تغییر نظم، این گفتمان‌ها بوده‌اند که می‌گویند چه فعل و یا ترک فعلی جرم و چه کسی مجرم است و چگونه با بررسی فناوری‌های مجازات هر دوره، می‌توان تداوم نظم سیاسی-اجتماعی آن دوره را مشاهده کرد. سؤال اصلی نوشتار حاضر این است که چه فناوری‌های مجازاتی سبب تداوم نظم سیاسی-اجتماعی در ایران شده‌اند؟ فرضیۀ مقالۀ حاضر این است که فناوری‌های «تعذیبی-آیینی» و «تنبیهی-اصلاحی» از باستان تا قبل از انقلاب اسلامی و فناوری‌های «تعذیبی- اسلامی» و «تنبیهی-بازپروری» در ایران پساانقلاب، سبب تداوم نظم سیاسی-اجتماعی شده‌اند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Punishment Technologies and the Continuation of the Political-Social Order in Iran (With an Emphasis on Imprisonment in Iran after the Revolution)

نویسندگان [English]

  • Hadi Sadeghi Aval 1
  • Amirhosein Poorbehzadi 2
1 Asistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, University of Shiraz, Shiraz, Iran.
2 Ph.D Student, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, University of Shiraz, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

Every socio-political system is a discourse-linguistic constructive and its link with non-linguistic technologies that dialectically perpetuates this order. By looking at the history of Iran, we can see three breaking points in this order. The socio-political order in Iran from ancient times to the end of Qajar was influenced by the traditional-pastoral discourse, during the Pahlavi period under the influence of pseudo-modernity-pastoral discourse, and in the post-revolution era under the influence of Islamism discourse. Crime is also a structure that is the result of this system of truth. As the order changes, it is these discourses that say what act or omission is the crime and who is to blame. But this normative system requires non-linguistic technologies, which guarantee the continuation of this order and dominant discourse. Therefore, by examining the technologies of punishment, it is possible to see how the political-social order has continued. The main question of the present article is, what punishment technologies have caused the continuation of political-social order in Iran after the revolution? The hypothesis of this article is that the technologies of "torture-ritual", "punitive-correction", "discipline-education" and "care-control" have caused the continuation of the social-political order of Iran after the revolution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • punishment
  • torture
  • punitive
  • disciplinary
  • control

مراجع

  1. منابع

    الف) فارسی

    1. اسفندیاری، محمدصالح (1394). تحلیل جامعه‌شناسانة زندان. تهران: مجد.
    2. الهام، غلامحسین؛ وطنی، امیر؛ حسن‌زاده لیلاکوهی، محبوبه (1400). تحولات قانونگذاری کیفری جمهوری اسلامی در مورد حبس با رویکرد فقهی. پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، (2)، 499-518.
    3. بشیریه، حسین (1385). دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران: دورۀ جمهوری اسلامی. تهران: نگاه معاصر.
    4. خاکساری، داوود؛ غلامی، حسین (1398). «عوامل مؤثر بر صدور مجازات‌های جایگزین حبس. پژوهش حقوق کیفری، 7(26)، 9-40.
    5. خزائی، یعقوب (1401). فرایند ساخت‌یابی نهاد زندان از مشروطه تا پایان پهلوی اول. تهران: آگه.
    6. دریفوس، هیوبرت؛ رابینو، پل (1400). میشل فوکو؛ فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک. ترجمة حسین بشیریه، تهران: نی.
    7. ساداتی، سید محمدجواد (1400). روابط معنا-نماد و الهیات مجازات: پدیداری آیین تعذیب. فصلنامۀ پژوهش‌های حقوق کیفری، 10، 36، 77-112.
    8. ساداتی، سید محمدجواد (1397). گفتمان اقتدارگرای سنتی و اقتصاد سیاسی تعذیب. دوفصلنامۀ دانشنامة حقوق اقتصادی، 25، 13، 89-120.
    9. ساداتی، سید محمدجواد (1398). مجازات و کنترل اجتماعی. تهران: میزان.
    10. سردارنیا، خلیل‌اله (1391). جامعه‌شناسی سیاسی ایران. تهران: میزان.
    11. سیدمن، استیون (1402). کشاکش آراء در جامعه‌شناسی. ترجمۀ: هادی جلیلی، تهران: نی.
    12. شیرودی، محمد سجاد؛ همتی، مجید (1399). «فوکو، پساساختارگرایی و امر سیاسی. مجلة دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، 3(25)، 113-138.
    13. طالع‌زاری، علی (1394). نظام جزایی ایران در عصر پهلوی، چالش‌ها و ملاحظات (از آغاز تا انقلاب اسلامی). پژوهشنامۀ تاریخ، 10(38)، 61-80.
    14. فوکو، میشل (1401). مراقبت و تنبیه. ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، تهران: نی.
    15. فوکو، میشل (1378). معرفت و قدرت. ترجمۀ محمد ضمیران، تهران: هرمس.
    16. کاتوزیان، محمدعلی(همایون) (1395). اقتصاد سیاسی ایران: از مشروطیت تا پایان سلسلۀ پهلوی. ترجمۀ کامبیز عزیزی و محمدرضا نفیسی، تهران: مرکز.
    17. کاتوزیان، محمدعلی(همایون) (1394). تضاد دولت و ملت: نظریۀ تاریخ و سیاست در ایران. ترجمة علیرضا طیب، تهران: نی.
    18. گودرزی بروجردی، محمدرضا؛ مقدادی، لیلا (1393). تاریخ تحولات زندان، تهران: میزان.
    19. مطهرنیا، مهدی (1388). دیرینه‌شناسی و تبارشناسی گفتمان امنیت و ایران اسلامی. فصلنامۀ اندیشۀ انقلاب اسلامی، (6)، 58-5.
    20. میراحمدی، منصور و جباری نصیر، حسن(1389). الگوی نظری دولت مطلقه و پیدایی دولت مطلقه شبه‌مدرن در ایران. پژوهشنامۀ علوم سیاسی، 6(1)، 167-199.
    21. نورپور، محسن؛ جوان‌جعفری بجنوردی، عبدالرضا؛ ساداتی، سیدمحمدجواد (1398). تحلیل جامعه‌شناختی تعامل میان سیاست کیفری رسمی و اخلاق تنبیهی وجدان جمعی (مطالعۀ مورد میزان کیفرگرایی افکار عمومی شهرستان مشهد در مجازات‌های شدید بدنی). فصلنامۀ مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، 49(2)، 513-541.
    22. نورپور، محسن؛ ساداتی، سیدمحمدجواد (1400). مطالعۀ جامعه‌شناختی تحولات مجازات در ملأعام در جامعۀ پساانقلاب ایران. فصلنامۀ پژوهش‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، 9(17)، 153-178.
    23. یحیوی، حمید (1396). شبان‌وارگی جدید؛ نقد عقلانیت‌های حکومتی دولت در ایران. فصلنامۀ دولت‌پژوهی، 3(10)، 1-32.

     

    ب) سایت‌ها

    1. آیین‌نامة اجرایی قانون تبدیل شورای سرپرستی زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور به سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 06/11/1364

    https://qavanin.ir/Law/TreeText/199211

    1. آیین‌نامۀ قانونی و مقررات اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 07/01/1372

    https://www.qavanin.ir/Law/PrintText/205717

     

    26.آیین‌نامۀ اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 20/09/1384

    https://www.qavanin.ir/Law/PrintText/197192

    1. آیین‌نامۀ اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور - مصوب 20/02/1400

    https://qavanin.ir/Law/PrintText/293567

    ttps://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D8%A7_%D9%85%D9%86%D9%88%DA%86%D9%87%D8%B1%DB%8C

     

     

    ج) لاتین

    1. Behrent, M. (2013). Foucault and Technology. History and Technology, 29(1), 54-104.
    2. Given, James (2001). Inquisition and Medieval Society. Ithaca: Cornell University Press.
    3. Nilson, H. (1998). Michel Foucault and the Games of Truth. London: Palgrave Macmillan.
    4. Westerweele, A.M. (2017). The use of Iranian State violence and coercuion in 1979-1989. Master thesis, Utrecht University.
مطالعات حقوق کیفری و جرم شناسی
دوره 54، شماره 2
اسفند 1403
صفحه 477-459

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار