قاعده منع محاکمه مجدد در نظام حقوقی افغانستان، اسناد بین‌المللی حقوق بشر و فقه حنفی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکترای حقوق جزا و جرم شناسی

چکیده

چکیده
قاعده منع محاکمه مجدد یکی از قواعد مهم حقوق کیفری است که امروزه در بسیاری از نظام‌های حقوقی دنیا و از جمله در قوانین افغانستان پذیرفته شده است. براساس این قاعده، هیچکس را نباید به خاطر ارتکاب یک جرم دو بار محاکمه و مجازات کرد. این قاعده افزون بر حقوق داخلی، در تعدادی از اسناد بین-المللی و منطقه‌ای حقوق بشر و اساسنامه‌ی دادگاه‌های کیفری بین‌المللی مورد شناسایی قرار گرفته است. در حقوق افغانستان، مقنن نه تنها تمایلی به محاکمه و مجازات مضاعف متهم ندارد، بلکه در امور غیر کیفری نیز تکرار محاکمه را ناپسند و آن را از موارد ردّ دعوا می‌شمارد. در فقه حنفی نیز محاکمه مجدد مردود است و مبانی پذیرش آن همان مبانی مورد نظر حقوق عرفی است، ولی قلمرو آن منحصر در احکام داخلی نبوده، بلکه شامل احکام دادگاه‌های خارجی نیز می‌گردد. شرایط اعمال این قاعده در همه‌ی نظام‌های حقوقی دنیا، قطعی شدن حکم و وجود پیوند میان محاکمه نخست و محاکمه جدید است.

تازه های تحقیق

-

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Principle of ne bis in idem in Afghan Legal System, International Instruments and Hanafi Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Ali Khaleghi 1
  • Mohammad Arif Ahmadi 2
1
2 Students
چکیده [English]

The principle of “ne bis in idem” is one of the most important principles of criminal law which has been recognized in Afghan laws like most criminal justice systems around the world today. According to this principle, no one should be tried and punished for second times for the same offence. In addition to domestic laws, this rule has also been recognized in universal and regional human rights instruments and the statutes of international criminal courts. In Afghanistan’s law, legislature not only tends not to bring an accused to justice and punish him/her for a second time, but also counts the double jeopardy unfair. Double jeopardy is prohibited in the Hanfi jurisprudence as well and its theoretical bases therein are the same as secular law, and its applicability is not restricted to judgments of domestic courts. The application terms of this principle are the finality of the judgment, and the existence of the relation between the first and the second trials.

کلیدواژه‌ها [English]

  • -Ne bis in idem
  • Afghan Justice System
  • International Instruments
  • Hanafi Jurisprudence
1. آشوری، محمد ( 1387 )، آیین دادرسی کیفری، جلد اول، چاپ 13 ، تهران، سمت.
2. پوربافرانی، حسن ( 1381 )،
ماهیت و انواع صلاحیت در حقوق جزای بین الملل، مجله مجتمع آموزش عالی قم،
. شماره 12
3.
__________ و بیگی حسن، فاطمه (بهار و تابستان 1392 )، ا عِمال قاعده منع محاکمه مجدد در جرایم مستوجب
 مجازاتهای شرعی، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال چهارم، شماره 1
4. توجهی، عبد العلی (بهار و تابستان 1388 )،
منع مجازات مضاعف، آراء، مبانی و ادله موافقان و مخالفان با مطالعه
.
تطبیقی در آراء مراجع عظام تقلید؛ معارف اسلامی و حقوق، سال دهم، شماره 1
5.
___________ و قربانی قلجلو، مهدی (پاییز و زمستان 1390 )، ممنوعیت محاکمه و مجازات مجدد در حقوق
.
کیفری ایران و تعارضهای آن با اسناد بینالمللی؛ مجله حقوقی بینالمللی، شماره 45
6. حبیبزاده، محمدجعفر، اردبیلی، محمدعلی و جانیپور، مجتبی ( 1384 )،
قاعده منع محاکمه و مجازات مجدد در
حقوق کیفری بینالمللی؛ مدرس علوم انسانی، شماره 41
7. خالقی، علی ( 1390 )،
محتوا و جایگاه قاعدهی منع محاکمهی مجدد در حقوق جزای بینالملل و ایران، علوم جنایی
(مجموعه ی مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری)، چاپ چهارم، تهران، سمت.
8. ژوبل، محمدعثمان ( 1392 )،
فهرست تاریخوار متحدالمالهای صادره سال 1391 ، مجله قضاء، شماره ماه
حمل/فروردین، کابل، نشریه دادگاه عالی افغانستان.
9. فضائلی، مصطفی ( 1392 )،
دادرسی عادلانه، محاکمات کیفری بینالمللی، چاپ سوم، تهران، شهر دانش.
10 .الکوزایی، احمد جان ( 1303 ق.)،
ساس القضات، به اهتمام میرزا عبدالرزاق دهلوی، چاپ اول، کابل، مطبع دار
السلطنه.
. 11 .ماهنامه قضاء، ارگان نشراتی ستره محکمه، شماره ماه عقرب، کابل، 1394
12 .میرمحمد صادقی، حسین ( 1388 )،
دادگاه کیفری بینالمللی، چاپ پنجم، تهران، دادگستر.
13 .وابر، دن دیو ( 1368 )،
رساله حقوق جنایی و قانونگذاری جزایی مقایسه ای؛ترجمه ی سید علی آزمایش، تهران،
انتشارات دانشکده حقوق دانشگاه تهران.
ب) عربی
14 .ابن نجُیم المصری، عمر بن إبراهیم بن محمد ( 1418 ق.- 1997 م.)، البحر الرایق فی شرح کنز الدقایق؛ جلد ششم،
چاپ اول، بیروت، دارالکتب العلمیۀ.
15 .سرخسی، ابوبکر محمد بن ابی سهل ( 1406 ق.- 1986 م.)، المبسوط، جلد 16 ، بیروت ، دارالمعرفۀ للطباعۀ والنشر
والتوزیع.
قاعده منع محاکمه مجدد در نظام حقوقی افغانستان، اسناد بینالمللی حقوق بشر و فقه حنفی 91
16 .سمرقندی، محمد علاء الدین ( 1414 ق. - 1994 م.)، تحفه الفقها، جلد سوم، چاپ دوم، بیروت، دارالکتب العلمیۀ.
17 .عوده، عبدالقادر ( 1414 ق.- 2003 )، التشریع الجنایی الاسلامی مقارناً بالقانون الوضعی، جلد اول، چاپ اول، قاهره،
مکتبه دارالتراث.
18 .کاسانی علاء الدین، أبی بکر بن مسعود ( 1409 ق.- 1989 م.)، بدایع الصنایع فی ترتیب الشرایع، جلد هفتم، چاپ
اول، کویته پاکستان، المکتبۀ الحبیبیه.
19 .مجله الاحکام العدلیه ( 1302 )، بیروت، المطبعه الادبیه.
20 .نظام الدین بلخی، حسن بن منصور الاوزجندی و دیگران ( 1310 ه. ق.)، الفتاوی الهندیه، جلد سوم، چاپ دوم،
مصر، دارالفکر.