ORIGINAL_ARTICLE
جرم و رسانه از منظر جرم شناسی فرهنگی
جرمشناسی فرهنگی بهعنوان گرایشی نوخاسته در جرمشناسی، جامعهشناسی و عدالت کیفری، تقارن فرهنگ و فرآیندهای کیفری را در زندگی اجتماعی معاصر بررسی میکند. بخشی از معنای فرهنگ از منظر این جرمشناسی درکنار پرداختن به خردهفرهنگهای مجرمانه، معطوف است به پویایی رسانههای جمعی. این گرایش با استفاده از دیدگاههایِ مطالعات فرهنگی، نظریه پستمدرنیسم و دیدگاههای جامعهشناختی همانند سنّت تعاملگرا و نیز روشِ مطالعاتی تحلیل محتوای متون رسانهای و همچنین با بهرهگیری از معنا، نماد و تصویر به بررسی تعامل میان جرم و رسانه میپردازد. جرمشناسی فرهنگی در این مسیر، نقش رسانههای جمعی در تولید ترسهای اخلاقی از جرم و نیز گسترش رویکردهای عوامگرایانه کیفری را با لحاظ مفاهیمی چون کارفرمایان اخلاقی و هژمونیهای فرهنگی بررسی نموده و نیز به آسیبشناسی نقش و تأثیر انواع رسانهها در وقوع جرم از طریق مکانیسم آموزش و الگوپذیری و نیز تحت تأثیر جریان سرمایهداری میپردازد. این مقاله که با روش توصیفی- تحلیلی تهیهشده، به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که چگونه جرمشناسی فرهنگی به رسانههای گروهی نگاه میکند؟ و چه تلقیای از نقش و کارکرد آنها دارد؟ برآیند مطالعه نشان میدهد که این جرمشناسی با واردکردن عناصر نوینی همچون قدرت به تحلیل رسانهای از جرم، معتقد است که جرم، برساخته رسانهها نیز هست؛ به همان نحو که میتواند برساخته سایر پدیدههای فرهنگی باشد.
https://jqclcs.ut.ac.ir/article_63765_2ef8053dfa41eb4c8fe5b31f35ea8810.pdf
2017-08-23
1
35
10.22059/jqclcs.2017.245632.1257
رسانه
جرمشناسی فرهنگی
عوامگرایی کیفری
ترس اخلاقی
برساختگرایی
سارا
آقایی
aghaei.sarah@gmail.com
1
مدرس دانشگاه
LEAD_AUTHOR
1. استوری، جان ( 1389 )، مطالعات فرهنگی درباره فرهنگ عامه، ترجمه حسین پاینده، چاپ دوم، تهران، انتشارات آگاه.
1
2. اللهوردی، فرهاد ( 1393 )، رویکرد جرمشناسی فرهنگی به عدالتکیفری جوانان، رساله دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.
2
3. اللهوردی، فرهاد و فرجیها، محمد ( 1393 )، جرمانگاری رسانهای: رمزگذاری و رمزگشایی مستند شوک، مجله جهانی . رسانه، شماره 17
3
4. ایون، جوکز ( 1394 )، رسانه و جرم، ترجمهی محمدتقی نوری، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد.
4
5. بوی، ریچارد ( 1382 )، روان کاوی فرهنگ عامه، ترجمه حسین پاینده، تهران، انتشارات طرح نو.
5
6. بهرامی، مهدی و شاهآبادی، محمدرضا ( 1385 )، بررسی نگرش و گرایش به کارکرد برنامههای شبکههای ماهوارهای و عوامل مؤثر بر آن: مطالعه موردی شهرک سجادیه تهران، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، سال دوم، شماره 67
6
7. پرت، جان ( 1992 )، عوامگرایی کیفری (بسترها، عوامل و آثار)، ترجمه هانیه هژبرالسّاداتی، چاپ اوّل، تهران، نشر میزان.
7
8. جاوید، نورمحمّد و شرافتیپور، جعفر ( 1385 )، بررسی انتشار اخبار خشونتآمیز در مطبوعات و تأثیر آن بر احساس ناامنی، فصلنامه مطالعات امنیتّ اجتماعی، سال دوم، شماره 67
8
9. جیشانکار، کی ( 1394 )، جرمشناسی فضای مجازی، ترجمه حمیدرضا ملکمحمّدی، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
9
10 . خرسندی بهشتی، حسن ( 1385 )، تأثیر رفتار پلیس بر جلب اعتماد جوانان پسر دبیرستانی، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، سال دوم، شماره 67 ، تهران.
10
11 . دوریو، امانوئل و گرانشه، آنیِس ( 1393 )، حقوق رسانهها، ترجمه مجید ادیب، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
11
12 . ذکایی، محمّدسعید ( 1391 )، جرمشناسی فرهنگی و مسأله ی جوانان.
12
13 . ذکایی، محمدّسعید و حسنی، محمدحسین ( 1394 )، گونه شناسی کاربران رسانههای اجتماعی، مجله راهبرد اجتماعی و فرهنگی، تهران.
13
14 . ذکایی، محمدّسعید و عزیزی همدانی، متین ( 1394 )، موج کُرهای در ایران: انگیزهها و آثار اقبال به فرهنگ عامه پسند کُرهای در ایران، مجله مطالعات رسانههای نوین، سال اول، شماره 3
14
15 . رایف، دانیل و دیگران ( 1391 )، تحلیل پیامهای رسانه: کاربرد تحقیق محتوای کمّی در تحقیق، ترجمه مهدخت بروجردی علوی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات سروش.
15
16 . روجک، کریس ( 1390 )، مطالعات فرهنگی، ترجمه پرویز علوی، چاپ اولّ، تهران، انتشارات ثانیه.
16
17 . صفرکوپایه، کورش ( 1393 )، بایستههای حقوق فرهنگی و رسانه، چاپ دوم، تهران، انتشارات ساکو.
17
18 . صلاحی، جاوید ( 1388 )، بزهکاری اطفال و نوجوانان، چاپ پنجم، تهران، نشر میزان.
18
19 . عابدی تهرانی، طاهره و افشاری، فاطمه ( 1392 )، آسیبشناسی رسانههای تصویری در بروز خشونت در جوامع، مجلّه پژوهشهای حقوق جزا و جرمشناسی، پژوهشکده حقوقی شهر دانش، سال اولّ، شماره 1، تهران.
19
20 . فارال، استفن و دیگران ( 1392 )، نظم اجتماعی و ترس از جرم در دوران معاصر، ترجمه حمیدرضا نیکوکار، چاپ اولّ، تهران، نشر میزان.
20
34 دوره 4، شماره 1، بهار و تابستان 1396
21
21 . فرجیها، محمد و مقدسّی، محمدباقر ( 1389 )، رویکرد عوامگرایی به عدالت کیفری نوجوانان و جوانان: مطالعه تطبیقی، مجلّه آموزههای حقوق کیفری، شماره 14 ، تهران.
22
22 . کروتی، دیوید و هوینز، ویلیام ( 1391 )، رسانه و جامعه: صنایع، تصاویر و مخاطبان، نشر دانشگاه امام صادق، چاپ اولّ، تهران. ترجمه هوشنگ نایبی، چاپ پنجم، تهران، نشر ،« مبانی روششناسی » 23 . کریپندورف، کلوس ( 1390 )، تحلیل محتوا نی.
23
24 . گسن، ریموند ( 1385 )، جرمشناسی نظری، ترجمه مهدی کینیا، چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد.
24
25 . لرنی، منوچهر و مصلحتی، حسین ( 1385 )، تأمّلی بر نقش کارکردی رسانهها در ایجاد مشارکت مردمی و امنیت عمومی، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی، سال دوم، شماره 67
25
26 . مگوایر، مایک و دیگران ( 1389 )، دانشنامه جرمشناسی آکسفورد، حمیدرضا ملکمحمدّی، چاپ اولّ، تهران، نشر میزان.
26
27 . معظمّی، شهلا ( 1392 )، بزهکاری کودکان و نوجوانان، چاپ نهم، تهران، نشر دادگستر.
27
28 . نوربها، رضا ( 1389 )، زمینه جرم شناسی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات گنج دانش.
28
29 . نیکوکار، حمیدرضا و همت پور، بهاره ( 1391 )، ترس از جرم، چاپ اولّ، تهران، نشر میزان.
29
30 . نیکوکار، حمیدرضا ( 1391 )، بررسی رابطهی میان ترس از جرم و گرایش به سزا گرایی در میان دانشجویان، مجموعه مقالات همایش علمی – کاربردی پیشگیری از جرم (به نقل از نیکوکار، 1391 ، ترس از جرم).
30
31 . والک لیت، ساندرا ( 1386 )، شناخت جرمشناسی، ترجمه حمیدرضا ملکمحمّدی، چاپ اولّ، تهران، نشر میزان.
31
32 . وایت، راب و هینز، فیونا ( 1383 )، جرم و جرمشناسی، چاپ اولّ، تهران، انتشارات پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
32
33 . ویرابرتز، جولیان و دیگران ( 1392 )، عوامگرایی کیفری و افکار عمومی (درسهایی از پنج کشور)، مترجمان زینب باقری نژاد، سودابه رضوانی، مهدی کاظمی جویباری، هانیه هژبرالساّداتی، چاپ اولّ، تهران، نشر میزان
33
34 . ویلیامز، ماتیو ( 1391 )، بزهکاری مجازی: بزه، انحراف و مقررّاتگذاری برخط ، مترجمان امیرحسین جلالی فراهانی و محبوبه منفرد ، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
34
35 . ویلیامز، پیفرانک و مکشین، ماری لیندی ( 1388 )، نظریه های جرمشناسی، حمیدرضا ملکمحمّدی ، چاپ سوم، تهران، نشر میزان.
35
36. Bandrillard J, 1985, The Ecstasy of Communieation, In Postmodernism, Culture, Pluto Prees, London, UK.
36
37. Cohen, Stanly, 1972, Folk Devils and Moral Panic: The Social Construction of Deviance, Wiley BlackWell, Landon, UK.
37
38. Ferrell, Jeff and etal, 2004, Cultural Criminology Unleashed, GlassHouse Press,First Published, UK.
38
39. Ferrell, Jeff, 2009 , Cultural Criminology, 21 Century Criminology, Volume 1, CSAGE Publication, London, UK.
39
40. Ferrell, Jeff, 1999, Cultural Criminology, Annual Review of Sociology, Vol. 25. Department of Criminal Justice, Northern Arizona University, Flagstaff, Arizona, USA.
40
41. Ferrell, Jeff, 2009 , Cultural Criminology, Miller, J. Mitchell, 21 Century Criminology (A Reference Handbook), volume 1, SAGE Publication, UK.
41
42. Ferrell, Jeff, Hayward, Keith, 2008, Cultural Criminology, Reviewed by Dr. Matt Long, Nottingham Trent University, SAGE Publication, USA.
42
43. Ferrell, Jeff, 1995, Culture , Crime and Cultural Criminology, Journal of criminal Justice and popular crime, USA.
43
44. Ferrell, Jeff, Hayward, Keith, 2008, Cultural Criminology, Reviewed by Dr.Matt Long, Nottingham Trent University, SAGE Publication, USA.
44
45. F. Sharf, Susan, 2009, Feminist Criminology, In Miller, J.M, 21 Century Criminology, Volume 1, SAGE Publication, London, UK.
45
46. Goode, E and Ben-Yehuda, 2009 , Moral Panics, The Social construction of Deviance, Second, Oxford: Wiley- Blackwell, UK.
46
47. Haward, Keith and presdee, Mike, 2010, Framing crime; cultural criminology and The image, by Routledge, First published, New York, USA.
47
48. Hayward, Keith, 2012, Five Spaces of Cultural Criminology, University Press on behalf of Crime and Justice Studies(ISTD), London, UK.
48
49. Hewilt, Kidd and Osborne R, 1995, Crime and the Media: the Postmodern Spectacle, Pluto publication, London, UK.
49
50. Hunt, A, 1997 , Moral panic and Moral language in the media, British Journal of Sociology, volume. 48, No. 4, UK.
50
51. Miller, J.Mitchell, 2009 , 21 century Criminology, Volumes 1,2, SAGE Publication, London, UK.
51
52. O'Brien, Martin and yar, Majid, 2008, Criminology: The Key Concepts, Routledge, First Published, USA.
52
53. O'Brien, Martin , 2005, what is Cultural about Cultural Criminology? The British Journal of Criminology (Oxford Journals), First Published Online, London, UK.
53
54. Presdee, Mike, 2000 , Cultural criminology and the Carnival of the Crime, Routledge, First Published, London, UK.
54
55. Shubak Tillyer, Marie, E.Eck, john , Routine Activity, 21 Century Criminology, Volume 1, SAGE Publication,
55
London, UK.
56
56. McShane, Marilyn D., Williams, Frank P., 2014, Criminological Theory, Pearson Education, Sixth Edition, New Jersey, USA.
57
ORIGINAL_ARTICLE
تبارشناسی پیوند کیفر و قدرت در نظام حقوقی ایران
مطالعات مرسوم حقوق کیفری در ایران اغلب مجازات ها را به عنوان ابزارهایی برای تحقق اهداف از پیش تعیین شده مورد توجه قرار می دهند. کارکردهای اجتماعی کیفر در این نگرش عموما به دست فراموشی سپرده می شوند. در مقابل مجازات بیش از آنکه یک ساختار انتزاعی صرف و یا ابزاری برای تحقق اهداف از پیش تعیین شده باشد؛ نهادی اجتماعی است که کارکردهایی پنهان و آشکار در ارتباط با دیگر پدیدارها و نیروهای موجود در جامعه دارد. تولید و تداوم قدرت در شمار کارکردهای نه چندان آشکاری است که واکنش های کیفری بر عهده دارند؛ کارکردی که حقوق کیفری به معنای مرسوم خود کمتر به آن می پردازد. در حقیقت، واکنش های کیفری همواره در شمار کارآمدترین روش های اعمال اقتدار دولت ها قرار داشته اند. به همین علت دگرگونی در ماهیت قدرت، زمینه را برای تغییر در شیوه های اعمال آن و از جمله مجازات ها فراهم می آورد. تبارشناسی اشکال قدرت در ایران نشان می دهد که پیوسته پیوندی ناگسستنی میان شیوه های اعمال قدرت و واکنش های کیفری وجود داشته است. تنها در سایه ی مطالعه ای تبارشناسانه است که می توان دریافت مجازات صرفا واکنشی اخلاقی در برابر تبهکاری نیست، بلکه یک فناوری عقلانی است که در قالب اقتصاد تنبیه قابل فهم خواهد بود. این پژوهش با بهره گیری از رویکردی تبارشناسانه نشان می دهد که چگونه واکنش های کیفری به منزله ی شیوه هایی برای تداوم گفتمان های قدرت در ایران مورد استفاده قرار گرفته اند.
https://jqclcs.ut.ac.ir/article_63738_dd84412641099558eb0e7c9896e59383.pdf
2017-08-23
37
64
10.22059/jqclcs.2017.63738
پدیدار قدرت
تبارشناسی تاریخی
الگوهای تولید ارزش
الگوهای جرم انگاری
الگوهای کیفرگذاری
سید محمد جواد
ساداتی
javadsadati66@gmail.com
1
دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
علی حسین
نجفی ابرندآبادی
ahnaus@yahoo.com
2
استاد گروه حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
رحیم
نوبهار
rnobahar@gmail.com
3
دانشیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
1. آبراهامیان، یرواند ( 1394 )، تاریخ ایران مدرن، ترجمه محمدابراهیم فتاحی، چاپ دوازدهم، نشر نی.
1
2. امین، سید حسن ( 1382 )، تاریخ حقوق ایران، تهران، انتشارات دایره المعارف ایران شناسی.
2
3. بشیریه، حسین ( 1394 )، دیباچه ای بر جامعه شناسی سیاسی (دوره ی جمهوری اسلامی)، چاپ هفتم، تهران، نشر نگاه معاصر.
3
1393 )، جامعه شناسی سیاسی (نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی)، چاپ بیست و سوم، )---------- .4 تهران، نشر نی.
4
5. پولاک، یاکوب ادوارد (بی تا)، سفرنامه پولاک (ایران و ایرانیان)، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
5
6. خزائی، یعقوب ( 1395 )، فرآیند ساخت یابی نهاد زندان: از مشروطه تا پایان پهلوی اول، انتشارات آگه.
6
7. خمینی، روح الله ( 1389 )، صحیفه امام، جلد پنجم، چاپ پنجم، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
7
1389 )، صحیفه امام، جلد بیستم، چاپ پنجم، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. )----------- .8
8
9. دروویل، گاسپار (بی تا)، سفر در ایران، تهران، انتشارات شباویز.
9
10 .دلدم، اسکندر ( 1358 )، اسرار زندان اوین (ساواک تهران)، تهران، انتشارات بهروز.
10
11 .ربیعی، ناصر و راهرو خواجه، احمد ( 1390 )، تاریخ زندان در عصر قاجار و پهلوی، تهران، نشر ققنوس.
11
12 .رفیع پور، فرامرز ( 1384 )، توسعه و تضاد (کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران)، چاپ ششم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
12
،(1305- 13 .زندیه، حسن ( 1392 )، تحول نظام قضایی ایران در دوره پهلوی اول (عصر وزارت عدلیه علی اکبر داور، 12 قم، انتشارات حوزه و دانشگاه.
13
14 .ژانی، ژانوس ( 1388 )، عدالت کیفری در ایران دوره ساسانیان، ترجمه رحیم فروغی نیک، در تازه های علوم جنایی (مجموعه مقاله ها)، زیر نظر علی حسین نجفی ابرندآبادی، تهران، انتشارات میزان.
14
15 .سپهر، محمدتقی ( 1377 )، ناسخ التواریخ تاریخ قاجاریه، به اهتمام جمشید کیانفر، تهران، نشر اساطیر.
15
16 .سریع القلم، محمود ( 1393 )، اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار، چاپ هفتم، نشر فروزان.
16
17 .شهری، جعفر (بی تا)، تهران قدیم، جلد نخست، ناشر دیجیتالی: مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان.
17
18 .فلور، ویلم و بنانی، امین ( 1388 )، نظام قضایی عصر قاجار و پهلوی، ترجمه حسن زندیه، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
18
19 .فوران، جان ( 1394 )، مقاومت شکننده (تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال های پس از انقلاب اسلامی)، ترجمه احمد تدین، چاپ پانزدهم، تهران، موسسه خدمات فرهنگی رسا.
19
20 .فوکو، میشل ( 1392 )، مراقبت و تنبیه؛ تولد زندان، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، نشر نی چاپ یازدهم. 21 .فیرحی، داود ( 1387 )، نظام سیاسی و دولت در اسلام، چاپ ششم، تهران، انتشارات سمت.
20
22 .فیرحی، داوود ( 1394 )، آستانه تجدد در شرح تنبیه الامه و تنزیه المله، نشر نی. تبارشناسی پیوند کیفر و قدرت در نظام حقوقی ایران 63
21
23 .کاتوزیان، محمدعلی همایون ( 1395 )، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، چاپ بیست و یکم، تهران، نشر مرکز.
22
1392 )، دولت و جامعه در ایران (انقراض قاجار و استقرار پهلوی)، ترجمه حسن افشار، چاپ )--------------.24 هفتم، تهران انتشارات مرکز.
23
1395 )، ایران، جامعه کوتاه مدت، ترجمه عبدالله کوثری، چاپ هفتم، نشر نی. )--------------.25
24
26 .کتابچه قانونی کنت (بی تا)، بی نا، آرشیو کتابخانه ملی ایران.
25
27 .مصباح یزدی، محمدتقی ( 1389 )، حقوق و سیاست در قرآن ( 1)، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
26
28 .موسی زاده، جهانگیر ( 1378 )، محاکمه رئیس شهربانی رضاشاه و سایر متهمین شهربانی، تهران، انتشارات کتابسرا.
27
29 .نقیب زاده، احمد ( 1393 )، درآمدی بر جامعه شناسی سیاسی، چاپ دوازدهم تهران، انتشارات سمت.
28
30 .نوبهار، رحیم ( 1389 )، اهداف مجازات ها در جرایم جنسی (چشم اندازی اسلامی)، قم، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
29
31 .بشیر، شهزاد ( 1391 )، شاه اسماعیل و قزلباشان: آدم خواری در تاریخ مذهبی صدر دوره صفویه، ترجمه بهزاد .221-198 ، کریمی، پیام بهارستان، شماره 16
30
32 .ثواقب، جهانبخش ( 1394 )، مجازات های عرفی مجرمان در عصر قاجاریه از آغاز تا مشروطه ( 1209 تا 1324 ق)،
31
.45- نشریه جستارهای تاریخی (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)، سال ششم، شماره اول، 33
32
33 .جوان جعفری، عبدالرضا و ساداتی، سید محمدجواد ( 1394 )، مفهوم قدرت در جامعه شناسی کیفری، فصلنامه . پژوهش حقوق کیفری، سال سوم، شماره 11
33
34 .نجفی ابرندآبادی، علی حسین ( 1395 )، آیین دادرسی کیفری: جدال قدرت-امنیت-وحقوق-آزادی های فردی، در
34
آیین دادرسی کیفری؛ بنیان ها، چالش ها و راه کارها ، چاپ معاونت فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه شهید .105- بهشتی، 89
35
-123 ، 35 .نوبهار، رحیم ( 1393 )، از تعطیل حد تا الغاگرایی کیفری، پژوهش های حقوق تطبیقی، دوره ی 18 ، شماره 4
36
146. 1394 )،
37
جستاری در مبانی تقسیم بندی حد-تعزیر در فقه کیفری اسلام، مجله تحقیقات حقوقی، شماره )--------.36 .254-213 ،6
38
37 .نیازپور، امیرحسن ( 1395 )، هنجارمندشدن آموزه های جرم شناسانه در قانون آیین دادرسی کیفری 1392 ، در آیین
39
دادرسی کیفری؛ بنیان ها، چالش ها و راه کارها ، چاپ معاونت فرهنگی، اجتماعی و دانشجویی دانشگاه شهید .141- بهشتی، 121
40
38.Bashir,Sahzad(2006), Shah Ismail and the Qazelbash: Cannibalism in the religious history of early safavid
41
Iran, University of Chicago
42
39.Bayat, Kaveh(2003), Reza shah and the tribes: An overview, The making of modern Iran, E dited by Stephen Cronin, London and New York: Routledge
43
40.Hudson, Barbara(2003), understanding justice, second edition, open university press
44
41.OxFord Handbook of Criminal Law(2014), Edited by: Markus D. Dubber & Tatjana, Hornle, Oxford
45
university press 64 دوره 4، شماره 1، بهار و تابستان 1396
46
42. Peters, Rudolph(2005), Crime and Punishment in Islamic law theory and practice from the sixteenth to the
47
twenty-first century, Cambridge university press
48
43.Weber, Max(1968), Economy and Society: An Outline of Interpretive Sociology, Edited by: Guenther
49
Roth and Claus Wittich, Bedminster press http://www.mehrnews.com44.
50
ORIGINAL_ARTICLE
امکان سنجی شرکت فاعل و تارک فعل در وقوع جرم
شرکت در جرم ازجمله موضوعات قابلتأمل در حقوق کیفری است. مزید این تأمل، زمانی است که رفتار یکی از مرتکبان بهصورت ترک فعل بوده و بخواهیم امکان یا عدم امکان تحقق شرکت در جرم را بررسی کنیم. این پژوهش از رهگذر روش توصیفی و تحلیلی، امکان شرکت فاعل و تارک فعل را در وقوع جرم تحلیل میکند. نتیجه این پژوهش نشان میدهد در نظام حقوقی ایران، شرکت فاعل و تارک فعل تنها در وقوع جنایات بهطور ضمنی و با سبب محسوب نمودن ترک فعل، پذیرفتهشده است؛ بنابراین، امکان شرکت فاعل و تارک فعل در سایر جرایم، مانند تعزیرات، در گفتمان قانونگذار هنوز به سکوت برگزارشده است. صرفنظر از موضع قابل نقد مقنن در این زمینه، تحمیل مسئولیت کیفری و مجازات بر تارک فعل، بهویژه در مقام شرکت با فاعل، ازنظر علمی و علّی محل احتیاط فراوان است.
https://jqclcs.ut.ac.ir/article_63739_739dd3d82c6951f7db72cf398b425cf1.pdf
2017-08-23
65
84
10.22059/jqclcs.2017.63739
شرکت در جرم
سببیت
فاعل
تارک فعل
مسئولیت کیفری
مجید
قورچی بیگی
majid.beyge@gmail.com
1
دانشگاه خوارزمی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی
LEAD_AUTHOR
سید حمید
حسینی
ho3eini64@gmail.com
2
قاضی دادگستری
AUTHOR
1. آزمایش، سیدعلی ( 1394 ) ، تقریرات درس حقوق کیفری بینالمللی، دورهی دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.
1
2. اردبیلی، محمدعلی ( 1393 )، حقوق جزای عمومی، جلد دوم، چاپ سی و چهارم، تهران، نشر میزان.
2
3. آقایی نیا، حسین ( 1392 )، حقوق کیفری اختصاصی، جلد اول، چاپ هشتم، تهران، نشر میزان. .9-
3
4. پور بافرانی، حسن ( 1395 )، بررسی ترک فعل در جرم قتل عمدی، ماهنامه دادرسی، شماره 52 ، صص 30
4
5. حاجیدهآبادی، احمد ( 1390 )، استناد و نقش آن در شرکت در جرم، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 53 ، صص
5
.273- 6. حاجیدهآبادی، احمد ( 1391 )، ترک فعل به مثابه عمل کشنده، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 57 ، صص 313
6
7. خویی، سید ابوالقاسم ( 1391 )، مبانی تکملهالمنهاج، مترجم: علیرضا سعید، جلد اول، چاپ چهارم، تهران، انتشارات خرسندی.
7
8. ساریخانی، عادل و آقابابائیبنی، اسماعیل ( 1390 )، ترک فعل منجر به سلب حیات توسط پزشک، فصلنامه فقه
8
7، صص 99 - پزشکی، سال سوم، شماره 8
9
9. سوهانیان، فاطمه ( 1376 )، ماهیت شرکت در جرم و ارکان و عناصر متشکله، تقریرات آیت الله محمدحسن مرعشی .79- شوشتری، فصلنامه دیدگاههای حقوقی، شماره 5، صص 112
10
10 .شاکری، ابوالحسن و اسفندیار مرادی کندلاتی ( 1388 )، بررسی امکان ارتکاب قتل عمدی از طریق ترک فعل در فقه .107- و حقوق کیفری ایران، دو فصلنامه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دفتر 1، صص 124
11
11 .شهرکیواحد، عزیز، فرهاد رضوانی و ندا ذخیرهداری ( 1394 )، اخلاق و مقرّرات حرفهای در فوریتهای پزشکی (با تأکید بر اخلاق حرفهای)، نشر جامعهنگر.
12
12 .صادقی، محمدهادی و جودکی بهزاد ( 1395 )، امکان وقوع جنایت به وسیله ترک فعل، فصلنامه پژوهش حقوق .99- کیفری، سال چهارم، شماره 15 ، صص 120
13
13 .علامه حلی، ارشاد الاذهان ( 1410 ه.ق)، سلسله الینابیع الفقهیه، جلد 36 ، چاپ اول، بی جا، موسسه الفقه الشیعه.
14
14 .فروغی، فضلالله، باقر زادگان، امیر و محمد میرزائی ( 1395 )، واکاوی فقهی-حقوقی احکام وضعی-تکلیفی ترک فعل .89- با توجه به رابطه استناد، فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، سال 11 ، شماره 45 ، صص 114
15
15 .قیاسی، جلالالدین ( 1390 )، تسبیب در قوانین کیفری، چاپ دوم، تهران، انتشارات جنگل.
16
16 .لفیو، واین آرّ، دیوید، سی بوم ( 1387 )، سببیت و قتل، در نظام کیفری ایالات متحده آمریکا، مترجم: حسین آقایی نیا، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
17
17 .محقق حلی، المختصر النافع ( 1410 ه.ق)، سلسله الینا بیع الفقهیه، جلد 39 ، چاپ اول، بی جا، موسسه الفقه الشیعه.
18
18 .میر محمدصادقی، حسین ( 1385 )، مطالعه تطبیقی ترک فعل به عنوان عنصر مادی جرایم علیه اشخاص، مجله
19
.133- تحقیقات حقوقی، شماره 43 ، صص 162 84 دوره 4، شماره 1، بهار و تابستان 1396
20
19 .میر محمدصادقی، حسین ( 1395 )، جرایم علیه اشخاص، چاپ بیست و دوم، ویرایش سوم، بنیاد حقوقی میزان.
21
20 .میل، جان استوارت ( 1375 )، رساله درباره آزادی، مترجم: جواد شیخ الاسلامی، چاپ چهارم، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
22
21 .نجیبحسنی، محمود ( 1391 )، رابطه سببیت در حقوق کیفری، مترجم: سید علی عباس نیای زارع، چاپ سوم، مشهد، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
23
22 .هارت، اچ ، ال، ای و تونی هونوره، ( 1392 )، سببیت در حقوق (حقوق کیفری)، مترجم: حسین آقائی نیا و دیگران، نشر میزان، چاپ دوم، تهران.
24
23 .یزدیان جعفری، جعفر ( 1393 )، بررسی جرم خودداری از کمک به افراد در معرض خطر، فصلنامه حقوق پزشکی،
25
24. Arafa A. Mohamed (2008), Criminal Complicity: Accomplice Criminal Liability to the Criminal Offences 'A Comparative Analysis between the Egyptian Criminal Law System and the Criminal Law System of the United States of America, Available at SSRN:https://ssrn.com/abstract=1933635 .
26
25. Ashworth, Andrew and Jeremy Horder (2013a), Principles of Criminal Law, 7 h edition, Oxford University Press.
27
26. Ashworth, Andrew (2013b), Positive Obligations in Criminal Law, Hart Publishing.
28
27. Carr, Claudia and Maureen Johnson (2013), Beginning Criminal Law, Routledge.
29
28. Dunbar, James Robertson (2012), Criminal liability for Omissions in Scots Law, LL.M(R) Thesis, University of Glasgov: at http://theses.gla.ac.uk/3877/1/2012dunbarLLM.pdf
30
29. Fletcher p. George (2000), Rethinking Criminal Law, Oxford University Press.
31
30. Fletcher p. George (2007), The Grammer of Criminal Law: American, Comperative and International, Vol One: Foundation, Oxford University Press.
32
31. Girish. S Kashyap (2004), Looking Abroad to Protect Mothers at Home: A Look at Complicity by Omission Domestically and Abroad, Boston University International Law, Vol 22: 425.
33
32. Husak, Douglas (2007), Rethinking the Act Requirement, Cardozo Law Review, Vol 28: 6, PP. 2437-2459.
34
33. Jefferson, Michael (2007 ), Criminal Law, 8th edition, Pearson Education Limited.
35
34. Mann Lori and Katharine Orlovsky and Brigid Inder (2013), Modes of Liability , A review of the International Criminal Court’s current jurisprudence and practice, Women’s Initiatives for Gender Justice, Expert Paper.
36
35.Muñoz-Conde, Francisco and Luis Ernesto Chiesa (2007), The Act Requirement As a Basic Concept of Criminal Law, Cardozo Law Review, Vol. 28: 6, pp. 2461-2480.
37
36.Wilson, William (2002), Central Issues in Criminal Theory, Hart Publishing.
38
37.Wilson, William (2011), Criminal Law: Doctrine and Theory, 4 th edition, Pearson Education Limited.
39
ORIGINAL_ARTICLE
عدالت زیستمحیطی و قاچاق چوب، هیزم و زغال جنگلی (نقد و بررسی مبانی رأی وحدت رویه شمارۀ 749 مورخ 24/1/1395)
با رویکردی که قانونگذار در قانون قاچاق کالا و ارز مصوب 1392 دربارۀ قاچاق بهعنوان یک جرم اقتصادی پذیرفت، پیرامون سرنوشت، کارکرد و هدف حکم مقنن در مادۀ 48 قانون حفاظت و بهرهبرداری از جنگلها و مراتع مصوب 1346 که حمل چوب، هیزم و زغال حاصل از درختان جنگلی را ممنوع و بر طبق قانون مجازات مرتکبین قاچاق مصوب 1312 قابلتعقیب و مجازات میدانست، ابهاماتی جدی به وجود آمد. دادگاههای کشور ما در این بحران هیزم، که در جهان بهعنوان عامل 50 درصد قطع درختان جنگلی شناختهشده و در جوامع فقیر بهعنوان عامل 80 درصدی قطع درخت معرفیشده، گاهی عمل را قاچاق و در صلاحیت سازمان تعزیرات حکومتی و برخی دیگر بر همین منوال، آن را در صلاحیت دادگاه انقلاب اسلامی و بعضی دیگر برعکس، آن را قاچاق ندانسته و رسیدگی به آن را در صلاحیت دادگاه عمومی اعلام نمودند. دیوان عالی کشور در رأی وحدت رویه کیفری شمارۀ 749-24/1/1395 خود، بهظاهر در چارچوب تشخیص مرجع صالح و در حقیقت در قالب توصیف و طبقهبندی بزه فوق، دیدگاهی را برگزید که منتهی به اجرای مداوم عدالت زیستمحیطی دراینباره شد. این دیدگاه، افزون بر آثاری که در حقوق محیطزیست دارد، به نظر موافقت کامل با توجیهات گفتمانهای علمی، مذهبی و نظارت قدرت حاکم دارد و موجب بقای جنگل و تداوم بهرهمندی بشر از این منبع مهم و تجدید پذیر طبیعی میشود؛ اگرچه بر این رأی در عالم حقوق نقدهایی وارد است.
https://jqclcs.ut.ac.ir/article_63740_cddfb42661bef4c082cd25317b01658b.pdf
2017-08-23
85
109
10.22059/jqclcs.2017.63740
حقوق جنگل
محیطزیست
قاچاق
انفال
عدالت کیفری
رأی وحدت رویه
حسن
محسنی
hmohseny@ut.ac.ir
1
استاد / دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
1. اجتهادی، سید عبدالمجید، 1390 ،
1
مصادیق جرائم قاچاق کالا و ارز در حقوق کیفری ایران، دو فصلنامۀ بررسی های
2
.138 - حقوقی، سال اول، شمارة 1، بهار، ص. 107
3
2. الهام، غلامحسین، سید محمود میر خلیلی و امیر محمد پرهام فر، 1393 ،
4
چالشهای تعریف جرم قاچاق در نظام
5
حقوقی ایران، فصلنامۀ دیدگاههای حقوق قضایی، زمستان 78 ، ص. 47
6
3. امیدی، جلیل و فرهاد یوسفی پور، 1393 ،
7
موقعیت و مبانی ارزش گذاری محیط زیست و لزوم مقابله با آلاینده ها در
8
فقه اسلام، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 6، شمارة 10 ، بهار و تابستان، ص. 7
9
4. جنیدی، فریدون، 1389 ، حقوق جهان در ایران باستان، چاپ سوم، تهران، نشر بلخ.
10
108 دوره 4، شماره 1، بهار و تابستان 1396
11
5. حبیبی، دکتر حسین، 1354 ،
12
نقش جنگل در خصوصیات کمی و کیفی آب، محیط شناسی، مجموعه پژوهشهای
13
.192- محیط زیست، دوره 3، شماره 3، بهار، ص. 185
14
، 6. حسینی، دکتر سید محمد محسن؛ دکتر مجید مخدوم؛ دکتر مسلم اکبری نیا و دکتر خسرو ثاقب طالبی، 1379
15
بررسی روش های ارزیابی توان اکولوژیک جنگل، محیط شناسی، مجموعه پژوهشهای محیط زیست، دوره 26
16
. شماره 25 ، تابستان 1379
17
، 7. خاوری، دکتر حسن، 1356 ،
18
جنگل در خدمت بشر، محیط شناسی، مجموعه پژوهشهای محیط زیست، دوره 8
19
.112- شماره 8، زمستان، ص. 101
20
خلعتبری، ارسلان، 1329 ، توقیف اشخاص و اخذ جریمه بر طبق مقررات قانون مرتکبین قاچاق مصوب 29 اسفند
21
1312 ، کانون وکلا، شماره 16 و 17 ، ص. 15
22
9. دادگی، فرنبغ، 1380 ، بندهشن، گزارنده: مهرداد بهار، تهران، انتشارات توس.
23
10 .دهخدا، علی اکبر، 1385 ، لغت نامه (فرهنگ متوسط دهخدا)، زیر نظر دکتر سید جعفر شهیدی، به کوشش دکتر
24
غلامرضا ستوده، دکتر ایرج مهرکی و اکرم سلطانی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
25
11 .رحمت اللهی، حسین و امید شیرزاد، 1393 ،
26
حق بر محیط زیست سالم در رویه قضایی دیوان عدالت اداری، دو
27
.108- فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، سال 3، شمارة 6، بهار و تابستان، ص. 97
28
12 .رحمدل، دکتر منصور، 1385 ،
29
قاچاق کالا و ارز از دیدگاه حقوق کیفری ایران با تکیه بر مصوبه سال 1374 مجمع
30
تشخیص مصلحت نظام
31
، . پژوهشهای حقوقی، شمارة 10 ، ص. 30 تا 55
32
چاپ دوم ،(« زیست بوم » 13 .رضایی، رضا، 1389 ، آیین زیست در ایران باستان (پژوهشی دربارة طبیعت و محیط زیست
33
تهران، نشر جوانه توس.
34
.12- 14 .شامخی، دکتر تقی، 1365 ، مسائل اجتماعی در منابع طبیعی، جهاد، سال 11 ، شمارة 138 ، ص. 6
35
15 .شامخی، دکتر تقی، 1390 ، قوانین و مدیریت منابع طبیعی (جنگل ها و مراتع)، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،
36
1390 ، چاپ دوم.
37
16 .شاه حیدری پور، دکتر محمدعلی و دکتر احمد رفیعی، 1394 ، قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب 3
38
با اصلاحات بعدی و نظریههای مشورتی اداره کل حقوقی قوة قضائیه
39
، تهران، مرکز مطبوعات و انتشارات قوة
40
قضائیه.
41
17 .شاهرخی شهرکی، عبدالکریم، 1391 ،
42
نحوة عملی رسیدگی به جرائم قاچاق کالا و ارز، دو فصلنامۀ بررسی های
43
.148- حقوقی، سال دوم، شمارة 3، بهار و تابستان ، ص. 117
44
، 18 .فهیمی، عزیز الله و علی عرب زاده، 1392 ،
45
مبانی فقهی حقوق محیط زیست، پژوهش نامه حقوق اسلامی، سال 13
46
.209- شماره 1، بهار و تابستان، پیاپی 35 ، ص. 189
47
19 .کوشا، مهندس هرمز، 1394 ، انواع تکنولوژی زغال و سرکه چوب، چاپ دوم ،تهران، راز نهان.
48
20 .مجنونیان، هنریک، 1361 ،
49
مسائل مربوط به شناسایی و ارزیابی فوائد زیست محیطی جنگل ها، محیط شناسی،
50
.134- مجموعه پژوهشهای محیط زیست، دوره 11 ، شماره 11 ، تابستان، ص. 109
51
21 .محقق داماد، دکتر سید مصطفی، 1394 ، الهیات محیط زیست، تهران، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
52
22 .محمد زاده رهنی، محمدرضا، 1389 ،
53
بررسی مبانی فقهی حفاظت از محیط زیست، فصلنامه تخصصی فقه و تاریخ
54
.195- تمدن، سال 6، شمارة 25 ، پاییز، ص. 178
55
23 .مشهدی، علی (تحقیق و تدوین)، 1388 ، مجموعه اسناد و متون بنیادین حقوق بین الملل محیط زیست، جلد اول:
56
ایران و حقوق بین الملل محیط زیست، گروه حقوق بین الملل دانشگاه قم.
57
عدالت زیست محیطی و قاچاق چوب، هیزم و ذغال جنگلی (نقد و بررسی مبانی رای وحدت رویه... 109
58
24 .مشهدی، علی و اسماعیل کشاورز، 1391 ،
59
تأملی بر مبانی فلسفی حق بر محیط زیست سالم، دو فصلنامه علمی-
60
.70- پژوهشی پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال 13 ، شماره 2، پاییز و زمستان، ص. 47
61
25 .مک لود، دارل ای، 1355 ، تأثیر انسان بر علفزارهای جهان، محیط شناسی، ترجمۀ دکتر عوض کوچکی، مجموعه
62
.18- پژوهشهای محیط زیست، دوره 7، شماره 7، زمستان، ص. 7
63
26 .مولایی، دکتر یوسف، 1386 ،
64
نسل سوم حقوق بشر و حق بر محیط زیست سالم، فصلنامه حقوق، مجلۀ دانشکدة
65
273- حقوق و علوم سیاسی، دوره 37 ، شمارة 4، ص. 296 .
66
27 .میلر، جی. تی. 1391 ، زیستن در محیط زیست، ترجمه دکتر مجید مخدوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ
67
28 .هانیکان، جان، 1392 ، جامعه شناسی محیط زیست، ترجمۀ موسی عنبری، انور محمدی و میلاد رستمی، تهران،
68
انتشارات دانشگاه تهران.
69
ORIGINAL_ARTICLE
مبانی جرمانگاری جرایم اقتصادی در فقه امامیه
اقتصاد در عصر مدرنیته و با شکلگیری دولت، معنا و مفهوم وسیع و نوینی یافته و وارد عرصه ارزشهای اعتباری شده است. اعتباریات برعکس واقعیات، حوزههای وسیع و گستردهای را دربر میگیرد. با این پیشفرض، اقتصاد از دامنه و حوزه فعالیت بسیار وسیعی برخوردار شده که مستلزم ضابطهمندی جدید، بر اساس گزارههای وحیانی است. برای نیل به هدف موردنظر، این مقاله درصدد است مبنای وحیانی- عقلانی جرمانگاری جرایم اقتصادی را به روش تحلیلی، استخراج، توضیح و تبیین نماید. این مسئله، در حوزه فلسفه حقوق کیفری اقتصادی تعریف میشود. یافته این تحقیق آن است که مبانی جرمانگاری جرایم اقتصادی در قرآن و سنت، عبارتاند از: اصل حرمت اکل مال به باطل در حوزه جرمانگاری ابتدائی، اصل حرمت تعاون بر اثم در مرحله جرمانگاری تکمیلی و اصل حرام بودن مقدمه حرام در خصوص جرمانگاری تکمیلی و مرتبط. ازلحاظ مبانی عقلی نیز اصول لا ضرر، مصلحت، نظم، امانتداری و اصل بازتوزیع منصفانه ثروت را میتوان نام برد که بر اساس این اصول میتوان جرمانگاری جرایم اقتصادی را توجیه نمود.
https://jqclcs.ut.ac.ir/article_63766_003c9ad1f29da9adadfc65b66f0fed00.pdf
2017-08-23
111
134
10.22059/jqclcs.2017.245619.1256
اصول جرمانگاری
مبانی جرمانگاری
جرایم اقتصادی
فقه اقتصادی
حقوق کیفری اقتصادی
سیدمحمدمهدی
ساداتی
mohamad.sadati@yahoo.com
1
عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
محمود
مهدوی
mahmahdavi46@ut.ac.ir
2
حقوق جزا و جر شناسی ، دانشگاه تهران
AUTHOR
سیدمحمد
حسینی
semo.hosseini@ut.ac.ir
3
تهران
AUTHOR
1. قرآن کریم
1
2. نهج البلاغه
2
3. ابن ادریس، ابوجعفر محمد بن منصور، ( 1410 ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، چاپ دوم، قم: مؤسسه النشر
3
الاسلامی.
4
4. اردبیلی، احمد بن محمد، ( 1421 ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان، جلد 13 ، قم: جامعه مدرسین
5
حوزه علمیه قم.
6
5. اردبیلی، محمدعلی، ( 1382 )، حقوق جزای عمومی، چاپ 5، جلد 1، تهران: میزان.
7
6. اسماعیلی، اسماعیل، ( 1373 )، اکل مال به باطل در بینش فقهی شیخ انصاری، کاوشی نو در فقه اسلامی (مجله
8
فقه)، شماره اول، سال اول.
9
7. انصاری، مرتضی، ( 1420 ق)، مکاسب، جلد 5، قم: مجمع الفکرالاسلامی.
10
8. انصاری، شیخ مرتضی، ( 1374 )، مکاسب، جلد 1، چاپ سوم، قم: انتشارات دهاقانی.
11
9. انصاری، شیخ مرتضی، ( 1357 )، رساله لا ضرر، چاپ سنگی، تبریز: مطبعه الاطلاعات.
12
10 . انصاری، مرتضی بن محمد امین، ( 1422 ق)، فرائد الاصول، جلد 2، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
13
11 . آذرنوش، آذرتاش، ( 1389 )، فرهنگ معاصر عربی-فارسی، تهران: نشر نی.
14
12 . خراسانی، محمد کاظم، ( 1417 ق)، کفایه الاصول، ج 1، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
15
13 . بجنوردی، حسن، ( 1419 ق)، القواعد الفقهیه، ج 2، تحقیق: مهدی المهریزی، محمد حسین الدرایتی، الطبعه
16
الاولی، قم: نشر الهادی.
17
14. جزیری، عبد الرحمن، ( 1410 ق)، الفقه علی المذاھب الاربعۀ، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
18
مبانی جرمانگاری جرایم اقتصادی در فقه امامیه 133
19
15. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ( 1384 )، ترمینولوژی حقوق، چاپ پانزدهم، تهران: انتشارات گنج دانش.
20
16 . خوئی، ابوالقاسم، ( 1377 )، مصباح الفقاهه، ج 2، قم: داوری.
21
17 . خویی، ابوالقاسم، ( 1374 )، صباح الفقاهه، ج 1، نجف: انتشارات حیدری.
22
18 . خوئی، ابوالقاسم، (بی تا)، مبانی تکمله المنهاج، جلد 1، نجف اشرف: مطبعه الآداب.
23
19 . ذهنی تهرانی، سید جواد، ( 1369 )، تشریح المطالب (شرح فارسی بر مکاسب)، جلد اول، چاپ اول، قم: انتشارات
24
20 . زراعت، عباس، ( 1391 )، حقوق کیفری اقتصادی، چاپ اول، تهران: نشر جنگل، جاودانه.
25
21 . ژاک، لوران، ( 1390 )، فرار به جلوی اقتصادهای بزرگ؛ اسطوره واقعیت جنگ جهانی ارزیا نشریه سیاحت غرب،
26
. شماره 92 ، از 101 تا 106
27
22 . ساکی، محمدرضا، ( 1390 )، حقوق کیفری اقتصادی، چاپ سوم، تهران: نشر جنگل، جاودانه.
28
23 . شریعت اصفهانی، فتح الله، ( 1406 ق)، قاعده لاضرر، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
29
24 . شریف زاده، محمدجواد، ( 1391 )، حقوق و اقتصاد در اسلام، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
30
25 . شکاری، روشنعلی، ( 1387 )، اصول فقه، چاپ اول، تهران: انتشارات طرح نوین اندیشه.
31
26 . شهید اول، محمد بن مکی، ( 1400 ق)، القواعد
32
27 . شهید اول، محمد بن مکی عاملی، ( 1410 ق)، اللمعه الدمشقیه فی فقه الامامیه، تحقیق محمد تقی مروارید و علی
33
اصغر مروارید، بیروت: دارالتراث.
34
28 . شهیدثانی، ( 1410 ق)، الروضۀ البهیۀ فی شرح اللمعۀ الدمشقیۀ، جلد 9، قم: نشر داوری.
35
29 . شهیدثانی، ( 1414 ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، جلد 15 ، قم: موسسه المعارف الاسلامیه.
36
. 30 . طباطبایی، سیدعلی، ( 1421 ق)، ریاض المسائل، جلد 10 ، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم 10
37
31 . طباطبایی، محمدحسین، ( 1371 )، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 2، قم، اسماعیلیان.
38
32 . طبرسی، فضل بن الحسن، ( 1372 )، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، جلد 2، تهران: نشر ناصرخسرو.
39
33 . طریحی، فخر الدین بن محمد، ( 1375 )، مجمع البحرین، جلد یک، تهران: مرتضوی.
40
34 . طوسی، محمد بن حسن، ( 1401 ق)، التبیان فی تفسیر القرآن، ج 2، الطبعه الاولی، بی جا: مکتبه الاعلام
41
الاسلامی.
42
35 . طوسی، محمد بن حسن، ( 1390 ق)، تهذیب الأحکام، ج 10 ، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
43
36 . عامر، عبدالعزیز، ( 1375 ق)، التعزیر فی الشریعه الاسلامیه، مصر: دارالکتاب العربی.
44
37 . عاملى، حر، ( 1409 ق)، محمد بن حسن، وسائل الشیعۀ، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
45
38 . عسکری، حسن بن عبدالله، ( 1412 ق)، معجم الفروق اللغویه، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
46
39 . عوده، عبدالقادر، ( 1373 )، حقوق جنایی اسلام، ترجمه اکبر غفوری، جلد 1، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
47
40 . عینی نجف آبادی، محسن، ( 1372 )، مبناء و ماهیت تعزیر، (پایان نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرمشناسی)
48
به راهنمایی دکتر محمد جعفر حبیب زاده، دانشگاه تربیت مدرس.
49
41 . فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، ( 1384 )، کنز العرفان فی فقه القرآن، ج 1، قم: نوید اسلام.
50
42 . کلینی، محمدبن یعقوب، ( 1388 )، فروع کافی، جلد 5، قم: نشر قدس.
51
43 . کیانی، روح الله، ( 1388 )، بررسی فقهی جرایم اقتصادی در قرآن، رساله کارشناسی ارشد، به راهنمایی سیدمحمدباقر حجتی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
52
44 . گرجی، ابوالقاسم، ( 1383 )، آیات الأحکام (حقوقی-جزایی)، تهران: نشر میزان.
53
45 . گلدوزیان ، ایرج، ( 1386 )، بایستههای حقوق جزای عمومی، چاپ 14 ، تهران: نشر میزان. 134 دوره 4، شماره 1، بهار و تابستان 1396
54
46.فرهودی نیا، حسن، ( 1381 )، جرایم ناقص (بررسی تطبیقی)، چاپ اول، تبریز: انتشارات فروزش.
55
47 . فیض کاشانی، مولی محسن، ( 1416 ق)، تفسیر الصافی ، ج 1، التحقیق: الشیخ حسین الاعلمی، الطبعه الثانیه،
56
تهران: مکتبه الصدور.
57
48 . فیاض، محمد اسحاق، ( 1410 ق)، محاضرات فی اصول الفقه ا تقریرات آیت الله خویی، جلد دوم، چاپ چهارم، قم: مؤسسه انصاریان.
58
49 . مجلسی، محد باقر بن محمد تقی، ( 1404 ق)، بحار الانوار، جلد 101 ، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
59
50 . محمدی، ابوالحسن، ( 1384 )، مبانی استنباط حقوق اسلامی ، چاپ 22 ، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
60
51 . مرارید، علی اصغر، ( 14101413 ق)، سلسلۀ الینابیع الفقهیه، جلد 23 ، بیروت: الدار الاسلامیه، موسسه فقه - الشیعه.
61
52 . مکارم شیرازی، ناصر، ( 1376 )، انوار الفقاهه، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب.
62
53 . مکارم شیرازی، ناصر، ( 1370 )، القواعد الفقهیه، ج 1، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب.
63
54 . ملااحمد نراقی، ( 1408 ق)، عوائد الایام ، قم: انتشارات بصیرتی.
64
. 55 . موسوی بجنوردی، سید محمد، ( 1385 )، قاعده حرمت اعانت بر اثم، پژوهشنامه متین، شماره 33
65
56 . موسوی بجنوردی، سیدمیرزا حسن، ( 1319 ق)، قواعد فقهیه، ج 1، چاپ دوم، نجف: چاپخانه ادب.
66
57 . موسوی الخمینی، روح الله، ( 1386 )، تحریر الوسیله، ج 2، قم: دارالعلم.
67
58 . موسوی الخمینی، روح الله، ( 1381 )، مکاسب المحرمه، ج 1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
68
59 . موسوی الخمینی، روح الله، ( 1381 )، تهذیب الاصول، ج 3، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
69
60 . موسوی خمینی، روح الله، ( 1410 ق)، الرسائل، جلد 1، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
70
61 . نجفی، محمدحسین بن باقر، ( 1362 )، جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام بیروت: دار احیاء التراث العربی.
71
62 . نورزاد، مجتبی، ( 1389 )، جرایم اقتصادی در حقوق کیفری ایران، چاپ اول، تهران: نشر جنگل، جاودانه.
72
63 . نورزاد، فرهاد، ( 1389 )، بررسی جرائم اختلاس و تصرف غیرقانونی در اموال دولت ، تهران: انتشارات فردوسی.
73
64 . واردی، محمد، ( 1391 )، جنگ ارزی کشورهای پیشرفته بر ضد ملتهای نوظهور ، رویدادها و تحلیل ها « شماره
74
268 ، از 76 تا 77
75
65 . ولیدی، محمد صالح، ( 1386 )، حقوق کیفری اقتصادی، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
76
66 . هاشمی، سیدحسین، ( 1381 )، مجمع تشخیص مصلحت نظام، تحلیل مبانی فقهی و حقوقی، قم: مرکز مطالعات و
77
پزوهشهای اسلامی.
78
67. Paul Malloy, Robin, (1991), Toward a new discourse of law and economics, Syrecuse law review, vol. 42, no. 27.
79
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی برساخت گرایانه فرایند تصویب قانون آزادی اطلاعات با استفاده از نظریه گفتمان
مطابق نظریه برساختگرایی اجتماعی، واقعیتهای زندگی روزمره چیزی جز تظاهرات عینی فرایندهای ذهنی افراد نیستند که تنها از راه دلالتهای لفظی و زبانی محفوظ و در قالب گفتمانها بازنمایی میشوند؛ بنابراین، واقعیتهای جهانِ اجتماعی، محصول زبان و به عبارت دقیقتر محصول و برساخته گفتمانها هستند. جرم نیز همچون دیگر واقعیتهای اجتماعی درنتیجه همین فرایند معنابخشی به پدیدهها برساخته میشود. بر همین اساس، تغییر در گفتمانها نیز موجب تغییر در برساختهها و ازجمله تعریف جرایم و قوانین کیفری میشود. در این نوشتار، با اتخاذ چنین رویکردی به فرایند قانونگذاری کیفری، فرایند تصویب قانون «انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات» مصوب 6/11/1387 با استفاده از روش تحلیل محتوا و تحلیل گفتمان بررسیشده است. نتایج این تحقیق از قابلیت ارزیابی برساختگرایانه فرایند تصویب قانون موردبحث و بهطور مشخص وابستگی قلمروی جریان آزاد اطلاعات به گفتمانی که درصدد معنابخشی به آن است، حکایت دارد؛ زیرا یافتههای تحقیق نشان میدهد قانون آزادی اطلاعات همراه با تغییراتی در منافع کنشگران فرایند جرمانگاری و تغییر گفتمان حاکم بر آنان دچار تحولاتی بنیادین گشته است.
https://jqclcs.ut.ac.ir/article_63741_e1667a93e37c9e76550e65aa313b2877.pdf
2017-08-23
135
155
10.22059/jqclcs.2017.63741
برساختگرایی اجتماعی
گفتمان
کنشگر
آزادی اطلاعات
قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات
سپیده
میرمجیدی
sepideh.mirmajidi@gmail.com
1
دانشکده حقوق / دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
محمد جعفر
حبیب زاده
habibzam@yahoo.com
2
استاد دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
محمد
فرجیها
mohammadfarajiha@gmail.com
3
دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
1. بابایی، رسول، ( 1388 )، زبان و سیاست روزمره در جمهوری اسلامی؛ تحلیل زبانی منازعات سیاسی دهه 80 ، رساله دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشگاه تهران. 155 ...« انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات » ارزیابی برساختگرایانه فرایند تصویب قانون
1
2. برگر، پتر، لوکمان، توماس، ( 1394 )، ساخت اجتماعی واقعیت، ترجمه فریبرز مجیدی، چاپ سوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
2
3. پوپر، کارل ریموند، ( 1368 )، حدسها و ابطالها، رشد شناخت علمی، ترجمه احمد آرام، چاپ دوم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
3
4. پوپر، کارل ریموند، ( 1380 )، جامعه باز و دشمنان آن، ترجمه عزتالله فولادوند، چاپ سوم، تهران، شرکت انتشارات خوارزمی.
4
5. پوپر، کارل ریموند، ( 1389 )، اسطوره چارچوب، در دفاع از علم و عقلانیت، ترجمه علی پایا، چاپ سوم، تهران، نشر طرح نو.
5
6. چاپرک، علی، ( 1387 )، ساختگرایی اجتماعی، فصلنامه روششناسی در علوم انسانی، سال 14 ، شماره 57 146
6
7. فرقانی، محمدمهدی، ( 1382 )، تحول گفتمان توسعه سیاسی در ایران، از مشروطه تا خاتمی، فصلنامه رسانه، شماره .35-18 ،54
7
8. فون هایک، فریدریش، ( 1380 )، قانون، قانونگذاری و آزادی، گزارش جدیدی از اصول آزادی خواهانه عدالت و اقتصاد سیاسی (قواعد و نظام)، ترجمه مهشید معیری، موسی غنینژاد، چاپ نخست، تهران، طرح نو.
8
9. کسرایی، محمدسالار، پوزش شیرازی، علی، ( 1388 )، نظریه گفتمان لاکلا و موفه ابزاری کارآمد در فهم و تبیین .360-339 ، پدیده های سیاسی، فصلنامه سیاست، دوره 39 ، شماره 3
9
10 . مقدمی، محمدتقی، ( 1390 )، نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موف و نقد آن، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال دوم،
10
.124- شماره دوم، 91
11
11 . نمکدوست تهرانی، حسن، بیتا، آزادی اطلاعات و حق دسترسی؛ بنیان دمکراسی، طرح پژوهشی دفتر مطالعات فرهنگی مرکز پژوهشهای مجلس.
12
12 . یورگنسن، ماریان، فیلیپس، لوئیز، ( 1394 )، ظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، چاپ پنجم، تهران، نشر نی.
13
13. Best, Joel , [1995], Constructionism in Context, In: best, Joel (ed), Image of Issues: Typifying Contemporary Social Problems, New York: Aldine.
14
14. Best, Joel, [2004], Theoretical Issue in the study of social problem and Deviance,In: Ritzer, George. ed, handbook of social problems:A Comparative international perspective. Thousand oaks, CAL sage.
15
15. Conrad, Peter, Joseph, Schneider, [1992], Deviance and Medicalization: from badness to sickness. Philadelphia: Temple university press.
16
16. Escobar , Arturo, [1995], Encountering Development: The Making and Unmaking of the Third World,
17
Princeton: Princeton University Press.
18
17. Quinney, Richard, [2008], The social Reality of Crime, with a new Introduction by A.Javier Trevino, New Brunswick and London; Transaction Publishers,4th edition.
19
18.Spector, Malcolm. & John. Kitsuse., 1987 [1977], Constructing Social Problems, New York: Aldine de Gruyter,
20